Informacje o książce
Autor: Sławomir Leśniewski
Wydawca: Bellona
Seria: Historyczne Bitwy
Rok wydania: 2007
Stron: 224
Wymiary: 19,6 x 12,5 x 1,3 cm
Oprawa: miękka
ISBN: 978-83-11-10777-9

Recenzja
Krucjaty, czyli wyprawy krzyżowe były niewątpliwie jednym z najbardziej pasjonujących fragmentów historii średniowiecza. Podczas ich trwania doszło do starcia dwóch wspaniałych kultur – kultury chrześcijańskiej Europy Zachodniej i bliskowschodniego islamu. Zwycięsko wyszli z niego muzułmanie. Jerozolima 1099 przedstawia historię I krucjaty, która doprowadziła do trwającego od 1096 roku aż do 1291 roku ciągłego stanu wrzenia między łacinnikami i muzułmanami w Ziemi Świętej. Jest to przybliżenie losów wyprawy zakończonej szturmem Jerozolimy, której efekty okazały się kluczowe dla dalszych wydarzeń w tym regionie.

W pierwszej części książki autor przedstawia przyczyny I krucjaty, a pośrednio także następnych wypraw. Nie skupia się wyłącznie na przesłankach religijnych. Świetnie przedstawiono także demograficzne, ekonomiczne, społeczne i polityczne przyczyny powstania ruchu krucjatowego. Sławomir Leśniewski nie tylko znakomicie je odsłania, ale ukazuje także charakterystyki poszczególnych postaci i grup społecznych oraz pobudki, jakie skłoniły ich do udziału w I krucjacie. Pozwala nam to lepiej zrozumieć decyzje podejmowane przez nich już w trakcie wyprawy, w tym po wkroczeniu na ziemie należące wówczas do muzułmanów. Autor podkreśla znaczenie udziału feudałów dla powodzenia krucjaty, ukazując dramatyczne losy krucjaty chłopskiej Piotra Pustelnika (Eremity), rozbitej przez Seldżuków w Azji Mniejszej.

Barwnie opisano przebieg działań zbrojnych podczas I krucjaty – od momentu koncentracji armii krzyżowców pod Konstantynopolem, przez bitwę pod Doryleum, oblężenie Antiochii i bitwę u jej murów z armią emira Mosulu Kerbohgą, aż po tragiczny szturm Jerozolimy 15.VII.1099 r.

Książka nie ogranicza się do przedstawienia tylko i wyłącznie najważniejszych batalii I krucjaty. Możemy w niej spotkać opisy wielu mniejszych bitew i potyczek, stoczonych przez krzyżowców w czasie marszu na Jerozolimę – często są to starcia niewielkie, ale o dużym znaczeniu dla przebiegu i powodzenia I krucjaty – w wielu publikacjach są one niestety pomijane. Autor nie skupia się jedynie na starciach zbrojnych. Dużo miejsca poświęca opisowi warunków, w jakich przyszło walczyć i maszerować armii łacinników – upałowi, brakowi wody i trapiącemu krzyżowców głodowi. Tym bardziej pozwala nam to docenić i z większym szacunkiem odnosić się do ich sukcesów i zwycięstw. Ogromną zaletą publikacji jest przedstawienie wydarzeń, jakie doprowadziły do powstania pierwszego państwa łacinników w Ziemi Świętej – hrabstwa Edessy. Duży walor książki stanowi także ukazanie okrucieństwa rycerstwa europejskiego w stosunku do miejscowej ludności chrześcijańskiej, ormiańskiej, żydowskiej i przede wszystkim muzułmańskiej. Dzięki temu możemy lepiej zrozumieć niektóre powody obecnej nienawiści muzułmanów w stosunku do chrześcijan.

Jedynymi mankamentami książki są: zbyt ubogi zasób map i dwa merytoryczne błędy – autor dwukrotnie poważnie się myli, podając, po pierwsze błędną datę upadku Akki (autor podaje rok 1281, poprawna data – 1291), z kolei innym razem myli się przy dacie bitwy pod Nikopolis (wg autora 1436, a powinno być 1396).

Podsumowując, mimo drobnych zastrzeżeń, jest to świetna publikacja, napisana dobrym i przystępnym językiem. Doskonała pozycja dla każdej osoby zainteresowanej historią, a w szczególności historią krucjat, w tym zwłaszcza I krucjaty – jej przyczynami, przebiegiem, reperkusjami. Interesującymi dodatkami do książki są: rozważania autora nt. liczebności armii łacinników podczas I krucjaty oraz kalendarium dwuwiekowej obecności krzyżowców w Ziemi Świętej, od 1096/99 do 1291. Gorąco polecam!

Autor: Damian Szewczyk

Opublikowano 04.08.2009 r.