[FoG] Bitwa pod Kynoskefalaj (364 p.n.e.), rozgrywka w klubie Agresor 13.01.2013 (cz. 1)

  • PDF
  • Drukuj
  • Email

Scenariusz przedstawia bitwę pod Kynoskefalaj z 364 r. p.n.e. Starły się w niej armia tyrana Aleksandra z Feraj i armia tessalsko-beocka pod wodzą Pelopidasa, stratega Związku Beockiego. Nie należy mylić tej bitwy z inną, bardziej znaną batalią, która miała miejsce w tym samym miejscu w 197 r. p.n.e., kiedy to walczyły tu ze sobą armie króla Macedonii Filipa V i rzymska (wspierana przez greckich sojuszników) pod wodzą konsula Titusa Quintusa Flaminiusa. My rozgrywaliśmy scenariusz poświęcony tej pierwszej, starszej i mniej znanej bitwie. Było to starcie epoki hoplitów, chociaż trochę nietypowe. Jedna z wersji wydarzeń mówi, że armia Pelopidasa, posiadając mniej hoplitów, do tego gorzej wyszkolonych, ale nieco liczniejszą jazdę i lekką piechotę, postanowiła zajść przeciwnika ze skrzydła, maszerując w kolumnie schowana za wzgórzami (to owe tytułowe Psie Głowy, od których wzięła się nazwa miejsca bitwy). Wzgórza ukryły więc ruch armii Pelopidasa, maszerującej niemal wzdłuż linii, na której rozwinął swoich hoplitów Aleksander z Feraj, i pozwoliły jej wyjść na jego skrzydło. Jednocześnie na prawym skrzydle liczniejsza jazda Pelopidasa zaatakowała, rozbijając jazdę Aleksandra. Gdy zwycięstwo przechylało się na stronę Pelopidasa, rzucił się on w wir walki, szukając wśród walczących Aleksandra i poległ. Bitwa uznawana jest za zwycięstwo Pelopidasa, jednak niektórzy uważają, że była nierozstrzygnięta. Pewne jest, że 1) Pelopidas poległ, 2) kawaleria Pelopidasa odniosła decydujące zwycięstwo nad jazdą Aleksandra w pierwszej części bitwy i później wyszła na tyły jego armii, 3) że w początkowej fazie hoplici Aleksandra jako pierwsi wdarli się na Psie Głowy i w walce zadali duże straty piechocie Pelopidasa. Zainteresowanych szczegółami odsyłam do źródeł, z których można wysnuć inne wersje przebiegu wydarzeń. Jak to nieraz bywa z antycznymi bitwami, wiele rzeczy tonie w mrokach historii i jest jedynie interpretacją opartą na niewielkiej liczbie względnie pewnych faktów.

Armia Pelopidasa

- 3 dowódców, w tym Pelopidas (Inspired Commander)

- Pharsalos Elite Cavalry – CV (Armoured, Superior, Drilled, Light Spear, Swordsmen)
- Pharsalos Cavalry – CV (Armoured, Average, Undrilled, Light Spear, Swordsmen)
- Thessalian Cavalry – CV (Armoured, Average, Undrilled, Light Spear, Swordsmen)
- Thessalian Light Horse – LH (Unprotected, Average, Undrilled, Javelins, Light Spear)
- Hoplite – HF (Protected, Average, Undrilled, Offensive Spearmen)
- Hoplite – HF (Protected, Average, Undrilled, Offensive Spearmen)
- Hoplite – HF (Protected, Average, Undrilled, Offensive Spearmen)
- Hoplite – HF (Protected, Average, Undrilled, Offensive Spearmen)
- Hoplite – HF (Protected, Average, Undrilled, Offensive Spearmen)
- Beotian Peltast – MF (Protected, Average, Undrilled, Offensive Spearmen)
- Thracian Peltast – MF (Protected, Average, Undrilled, Offensive Spearmen)
- Thracian Light Foot – LF (Unprotected, Average, Undrilled, Javelins, Light Spear)
- Thessalian Light Foot – LF (Unprotected, Average, Undrilled, Javelins, Light Spear)
- Slingers – LF (Unprotected, Average, Undrilled, Sling)

Razem 708 punktów.

Armia Aleksandra z Feraj

- 3 dowódców, w tym Aleksander z Feraj (Field Commander)

- Alexander of Pherae Cavalry – CV (Armoured, Average, Drilled, Light Spear, Swordsmen)
- Pherae Cavalry – CV (Armoured, Average, Undrilled, Light Spear, Swordsmen)
- Thessalian Light Horse – LH (Unprotected, Average, Undrilled, Javelins, Light Spear)
- Hoplite – HF (Protected, Superior, Undrilled, Offensive Spearmen)
- Hoplite – HF (Protected, Superior, Undrilled, Offensive Spearmen)
- Hoplite – HF (Protected, Average, Undrilled, Offensive Spearmen)
- Hoplite – HF (Protected, Average, Undrilled, Offensive Spearmen)
- Hoplite – HF (Protected, Average, Undrilled, Offensive Spearmen)
- Hoplite – HF (Protected, Average, Undrilled, Offensive Spearmen)
- Hoplite – HF (Protected, Average, Undrilled, Offensive Spearmen)
- Hoplite – HF (Protected, Average, Undrilled, Offensive Spearmen)
- Thessalian Light Foot – LF (Unprotected, Average, Undrilled, Javelins, Light Spear)
- Thessalian Archer – LF (Unprotected, Average, Undrilled, Bow)
- Slingers – LF (Unprotected, Average, Undrilled, Sling)

Razem 686 punktów.

Jak widać, siły w scenariuszu są dość wyrównane, z minimalną przewagą armii tessalsko-beockiej (Pelopidasa). Próg załamania dla obu armii wynosi 7 utraconych bądź znajdujących się w stanie ucieczki oddziałów. Jeśli chodzi o dane historyczne do tej bitwy, są one dość mgliste. Wspomnę tylko, że przygotowując rozgrywkę w szczególności mieliśmy wątpliwości co do rozlokowania lekkiej piechoty Pelopidasa. Ostatecznie zdecydowano, że najprawdopodobniej musiała ona osłaniać marsz głównych sił od strony Psich Głów (wzgórza położone w centrum), w każdym razie to miejsce, które jej wyznaczono na stole, wydaje się najlogiczniejsze, biorąc pod uwagę ogólne założenia taktyczne działania armii w tamtym okresie.

Rozgrywka zgromadziła spore grono graczy, jako że była pierwszą większą grą odbywającą się w nowym roku (2013) w klubie AGRESOR (na Wydziale Inżynierii Środowiska Politechniki Warszawskiej). Armią Aleksandra z Feraj dowodzili: Radek Rybak (lewe skrzydło), Paweł Zatryb (lewe skrzydło i część centrum) oraz Cisza (część centrum i prawe skrzydło). Armią Pelopidasa dowodzili: Rafał Kondratowicz (prawe skrzydło), Pablo i GRZ (centrum) oraz Raleen (lewe skrzydło). Ponadto przyglądali się rozgrywce Stemir, Warhammster i QR, kibicując walkom tu i ówdzie oraz doradzając co poniektórym dowódcom.

Rozstawienie początkowe. Po prawej stronie wzgórza armia Pelopidasa, po lewej armia Aleksandra z Feraj. Armia Pelopidasa składa się z dwóch kolumn. Bliżej wzgórz mniejsza kolumna lekkiej piechoty, dalej główne siły hoplitów. Daleko na prawym skrzydle Pelopidasa stoi jego kawaleria, znajdująca się naprzeciw kawalerii przeciwnika. Po stronie Aleksandra z Feraj lewe skrzydło tworzy lekka piechota, nieco schowana za wzgórzem, w centrum mamy linię hoplitów, z elitarnymi jednostkami na prawym skrzydle (zgodnie z tym gdzie je zwykle historycznie ustawiano), wreszcie na lewym skrzydle, najdalej od nas, zajęła miejsce kawaleria

Pierwsze ruchy. Na lewym skrzydle Pelopidasa kolumna lekkiej piechoty maszeruje ku lewej flance. Wraz z nimi wysłano jedną grupę średniej piechoty. Główna linia hoplitów i średniej piechoty zostaje podzielona na dwie części. Lewa wykonuje zwrot i zostaje w miejscu. Prawa posuwa się do przodu pod komendą głównodowodzącego, by wesprzeć natarcie kawalerii

Na prawym skrzydle Pelopidasa kawaleria szybko ruszyła do ataku na jazdę Aleksandra z Feraj, która pospiesznie wycofuje się przed nią przez lukę na swoim lewym skrzydle. Jednocześnie do przodu rusza linia aleksandrowych hoplitów

Część lekkiej jazdy Aleksandra z Feraj manewrowała jednak ku centrum i tu, przed linią hoplitów, dochodzi do starcia między nią a lekkimi kawalerzystami Pelopidasa

Reszta kawalerii Pelopidasa rusza wzdłuż flanki za wycofującymi się jeźdźcami przeciwnika

Tymczasem wbrew wcześniejszym rozkazom (a może dla zmylenia przeciwnika) w centrum piechota Pelopidasa postanawia wykonać zwrot by przesunąć się w kolumnie w lewo. Ponieważ wyszkolenie stojących tu hoplitów pozostawia trochę do życzenia, tylko dwie grupy obracają się formując kolumnę, zaś środkowa nie wykonuje manewru, co opóźnia przegrupowanie sił

W walce lekkiej kawalerii na przedpolu prawego skrzydła jeźdźcy Pelopidasa zaczynają przeważać. Kawaleria Aleksandra z Feraj zostaje zdezorganizowana

Na lewym skrzydle kolumna lekkiej piechoty Pelopidasa wkroczyła na wzgórze, po czym obróciła się ku przeciwnikowi, który niestety zdążył już jako pierwszy usadowić się na najwyższym punkcie wzniesienia. Za lekką piechotą maszeruje jedna grupa średniej piechoty. Dowodzący lewym skrzydłem armii Pelopidasa stanął tu przed dylematem, gdzie pchnąć ten oddział. Mógł maszerować on dalej na flankę przeciwnika, mógł też iść na wprost. Ostatecznie wybrano drugą opcję, jako szybszą (tak się przynajmniej wydawało)

Gdy na prawym skrzydle bitwa już trwa, w centrum duża grupa hoplitów Pelopidasa jest w środku przegrupowania. Szczęśliwie udało się sformować kolumnę, by pomaszerować w następnym ruchu ku pierwszemu oddziałowi, który zajął już pozycję, a następnie wyrównać szyk. Tymczasem hoplici Aleksandra z Feraj wspinają się na Psie Głowy, opanowując wzgórze

Starcie lekkiej jazdy trwa i szala zwycięstwa coraz bardziej przechyla się na korzyść jeźdźców Pelopidasa, gdy do akcji wkraczają hoplici Aleksandra z Feraj. Zachodzą oni kawalerię od boku, jednak podczas tego manewru sami także wystawiają swoją flankę na atak idących na wsparcie swoim hoplitów Pelopidasa

Na skrajnym prawym skrzydle, większa grupa jazdy Pelopidasa wycofuje się, nie mogąc dopaść kawalerii przeciwnika, którą przed atakiem zasłoniła linia nadciągających pospiesznie hoplitów

W centrum kolumna hoplitów Pelopidasa sformowawszy się rusza pod górkę, by wyrównać szyk z pierwszym, znajdującym się na lewo oddziałem, który zajął już pozycję

Po podejściu na bliską odległość i pierwszych ostrzałach lekka piechota Pelopidasa rzuca się do ataku wręcz na stojących na szczycie wzgórza procarzy i łuczników. Jedynie najbardziej lewoskrzydłowi procarze zostają w tyle, nie atakując stojących naprzeciw nich oszczepników

Sytuacja w centrum po opanowaniu przez hoplitów Aleksandra z Feraj Psich Głów

Walki wręcz nie idą pomyślnie dla żołnierzy Pelopidasa, jako że walczą oni będąc na gorszej pozycji (pod zboczem), a oddziały obu stron są w miarę równorzędne. Natomiast na lewym skrzydle celny ostrzał procarzy doprowadza wkrótce do dezorganizacji stojących naprzeciw nich oszczepników Aleksandra z Feraj. Równocześnie dezorganizacji ulega grupa znajdująca się po prawej stronie całego zgrupowania lekkiej piechoty Pelopidasa, która nie może poradzić sobie w walce wręcz z łucznikami

Na prawym skrzydle lekka jazda Pelopidasa, która tak dzielnie walczyła, zadając poważne straty i prawie rozbijając lekką kawalerię przeciwnika, zostaje ostatecznie zaatakowana z boku przez hoplitów i zmuszona do ucieczki. Dalej stało się to co musiało się stać. Atakujący jazdę hoplici Aleksandra z Feraj wystawili przy tym swoją flankę na atak i sami znaleźli się teraz w tarapatach

W centrum hoplici Pelopidasa wyrównali linię. Teraz trzeba się jeszcze obrócić frontem do przeciwnika...

Na prawym skrzydle trwa tymczasem przegrupowanie jazdy. Również Aleksander z Feraj przemieszcza swoją konnicę, chwilowo bezrobotną

Na styku centrum i prawego skrzydła hoplitom Pelopidasa udaje się odnieść sukces. Rozbijają przeciwnika, co stwarza ciekawą sytuację. Jednak ich pozycja nie jest zbyt komfortowa o tyle, że mają zagrożoną prawą flankę, a w razie dalszego marszu do przodu mogą być później całkowicie odcięci

Nadchodzi chwila decydującego starcia. Centrum, którego prawą część tworzą najlepsze (superior) jednostki hoplitów Aleksandra z Feraj, zeszło bowiem ze wzgórza i idzie do ataku. A tymczasem w środku linii hoplitów Pelopidasa jedna z grup nie zdołała jeszcze wykonać zwrotu i ustawić się w szyku wraz z pozostałymi dwoma grupami

Na lewym skrzydle doszło do tego, czego od pewnego czasu można było się spodziewać. Na prawo grupa oszczepników Pelopidasa nie wytrzymuje walki pod górę, zostaje złamana i rzuca się do ucieczki. Również centralna grupa jest bliska załamania, po poniesieniu krwawych strat (stracili 2 podstawki). Natomiast na skrajnym lewym skrzydle procarzom udaje się odnieść sukces i rozbić przeciwnika. W środku, za walczącymi lekkimi piechurami stoi jeszcze grupa średniej piechoty, stanowiąca tutaj ostoję armii Pelopidasa i szykująca się by wejść do akcji, gdy lekka piechota nie wytrzyma i pierzchnie na tyły

W centrum jeden z dowódców Pelopidasa próbuje uporządkować uciekającą lekką kawalerię, niestety, jak się później okaże, bez efektu

Druga część relacji

Autor: Raleen
Zdjęcia: Pablo, Raleen

Opublikowano 15.01.2013 r.

Poprawiony: środa, 16 stycznia 2013 10:54