Informacje o książce
Pełny tytuł: Wrogowie Rzymu. Od Hannibala do Attyli, króla Hunów
Autor: Philip Matyszak
Tłumaczenie: Urszula Ruzik-Kulińska
Wydawca: Bellona
Rok wydania: 2007
Stron: 264
Wymiary: 24,2 x 16,9 x 2 cm
Oprawa: twarda
ISBN: 978-83-11-10678-9

Recenzja
Nakładem wydawnictwa Bellona, ukazała się niedawno książka „Wrogowie Rzymu. Od Hannibala do Attyli, króla Hunów”. Jej autor, Philip Matyszak, wykładowca historii starożytnej na uniwersytecie w Cambridge, opowiada o wielkich wodzach, którzy od początków potęgi Rzymu, aż po jego upadek, mieli odwagę z nim walczyć. Na 250 stronach, bogato ilustrowanych i wzbogaconych o mapy oraz wyjątki z dzieł klasycznych historyków, rysuje się historia rzymskiego podboju znaczona siedemnastoma punktami oporu, za którymi stali główni bohaterowie książki.

Ten rodzaj optyki patrzenia na historię największego antycznego mocarstwa pasuje świetnie do tezy, jaką postawił autor i jaka jest obecna z nami cały czas podczas lektury książki. Rzym rósł w siłę kosztem innych kultur, niszcząc je i wchłaniając. A kiedy nie starczyło mu już sił bronić coraz bardziej zepsutej i skostniałej cywilizacji, upadł i nie było już nikogo, kto mógłby zająć jego miejsce. Gdyby nie zniszczył doszczętnie swoich wrogów, mroczne wieki mogłyby nigdy nie nadejść.

Książka podzielona jest na na cztery części, dzieląc historię Rzymu na cztery okresy: narodziny rzymskiego supermocarstwa, śmierć rzymskiej republiki, pax romana i schyłek cesarstwa. Każda część rozpoczyna się wprowadzeniem, nakreślającym ogólne warunki geopolityczne Rzymu w danym okresie i ogólnie przedstawiającym bohaterów kolejnych rozdziałów. Każdemu z nich poświęcony jest następnie osobny rozdział, w którym zebrane są informacje o jego osobie i historia „jego” wojny z Rzymem.

W części pierwszej poznajemy historię Hannibala i wojen punickich, od których rozpoczął się wielki marsz i podboje rzymskich legionów. Następnymi wodzami są Filip V Macedoński, na którego republika zwróciła swą uwagę, kiedy wszedł w sojusz z Hannibalem, Wiriatus, przywódca rebelii luzytańskiej i Jugurta, przebiegły i ambitny król numidyjski, na wojnie z którym swoje polityczne cele ugrywał Mariusz, reformator rzymskiej armii.

Druga część książki rozpoczyna się od historii wojen z Mitrydatesem, władcą Pontu, aby przejść do historii Spartakusa, niewolnika, który wraz z innymi zbiegami, przez długi czas bezkarnie łupił i terroryzował Italię. Kolejnym bohaterem książki jest Wercyngetoryks, przeciwnik Juliusza Cezara, przywódca ostatniego, wielkiego powstania Gallów. Drugą część zamykają historię Orodesa z Partii, który ukarał chciwość Marka Krassusa i Kleopatry, egipskiej królowej królowych, której historia do dziś rozpala wyobraźnię pisarzy i scenarzystów.

Trzecią część rozpoczyna opowieść o germańskim wodzu Arminiuszu, głównym architekcie pogromu w Lesie Teutoburskim i przywódcy germańskiej rewolty. Następnie przez rozdziały o Boudice, kobiecie, która poprowadziła wojowników Brytanii do walk z okupantem, i Józefie Flawiuszu wojskowym dowódcy Galilei, dochodzimy do opowieści o człowieku, który wyprzedzał swoje czasy i przypominał w działaniu przyszłych wielkich wrogów Rzymu, Decebalu, władcy Dacji.

Ostatnia część, kończąca książkę, poświęcona jest ludziom, którzy zadawali Rzymowi ciężkie rany, walcząc z cesarstwem również na italskiej ziemi. Szapur odnowiciel Persji i Zenobia, królowa – renegatka Palmyry przegrywali jeszcze swoje wojny, ale już Alaryk, wizygocki wódz i Atylla, Bicz Boży byli niepowstrzymani i dyktowali swoje warunki.

Nie da się na 250 stronach przedstawić pełnej historii wojen z siedemnastoma największymi wrogami Rzymu, ale też nie taki był cel autora. Dzięki zwartej kompozycji książki obserwujemy Rzym od narodzin potęgi do jego upadku, jednocześnie jesteśmy świadkami ostatnich lat istnienia alternatywnych kultur europejskich i śródziemnomorskich nim zostały przez Rzym zniszczone. Oczyma ludzi, którzy walczyli z Rzymem, widzimy ich wrogów i zmieniające się przyczyny prowadzonych przez nich wojen.

Książka jest bardzo przyjemną, lekką lekturą, jednakże nie pozbawioną tak wartości poznawczych, jak i ważnych myśli dotyczących starożytnej historii Europy. Zmieniające się spojrzenie na spuściznę pozostawioną nam przez Rzymian i ich rolę w nadejściu mrocznych wieków, tak dobrze widoczne w książce, tworzą dobry klimat do poszukiwania lektur dotyczących kultur, które zniknęły z powierzchni ziemi w wyniku rozszerzania się italskiego imperium. Szkoda tylko, że tych jest niewiele, a o największych przeciwnikach Rzymu, dowiadujemy się zazwyczaj z ust tych, którzy ich pokonali.

Autor: Sławomir Okrzesik

Opublikowano 01.07.2008 r.