I znów w klubie „Agresor” rozegraliśmy bitwę w systemie DBR. W grze, poza autorem niniejszego tekstu, wziął udział QR i Denton. Warunki gry były następujące. Ustaliliśmy, że rozegramy bitwę opartą na starciu pod Guzowem z 1607 r. z rokoszu sandomierskiego (Zebrzydowskiego). W końcu 25 dni wcześniej była 404 rocznica tej bitwy. Przy czym jedynie teren przyjęliśmy historyczny, a składy armii ułożyliśmy (Ja i QR) według własnego wyboru zgodnie z listami armii do DBR przy założeniu maksymalnego ich kosztu na ok. 350 pkt. (+/_1% to znaczy 3 pkt.). Określiliśmy natomiast własne ograniczenie składów armii (nie wynikające z przepisów ani list armii) ustalając, że elementy piechoty w armii nie mogą stanowić więcej niż 25% elementów konnicy (bez generałów). Zasada ta miała oddawać kawaleryjski skład naszych armii z tego okresu.
Obie armie były armiami polsko-litewskimi (II/7) na rok 1607 z list armii DBR. W momencie ustalania składów armii przed grą nie określiliśmy przy tym kto jest stroną królewską, a kto rokoszaninem. Zrobiliśmy to dopiero przed samą grą, określając według normalnych zasad atakującego i broniącego się. Przy czym atakującym uznaliśmy armię królewską.
Dla zainteresowanych takimi szczegółami, gra zajęła nam ok. 3 godzin.
Walczące armie
Armia królewska (po rzutach na agresję okazało się, że jest nią armia QR) – koszt całej armii 350 pkt., ekwiwalent morale (ME) całej armii wynosi 41,5 pkt. Ta armia jest rozbita po stracie 21 ME. Pierwsze dowództwo (głównodowodzącego) ma 21,5 pkt. ME, więc będzie ono pokonane po stracie 7,5 ME. Drugie dowództwo ma 20,0 ME, więc będzie ono pokonane po stracie 7 ME.
Dowództwo z Głównodowodzącym
Generał (Lance) 1 x Ln (F) (husaria) – 31 pkt. (2 ME) (w składzie „regimentu husarii”)
Lance 4 x Ln (F) (husaria) – 44 pkt. (4 ME)
Spahisi 4 x Si (I) (szlachta-pospolite ruszenie – najsłabsza kawaleria) – 20 pkt. (4 ME)
Lekka jazda 4 x LH (F) (polscy nieopancerzeni kozacy – szybka LH) – 16 pkt. (2 ME)
Pistolety 2 x Pi (I) (słaba jazda typu zachodniego – może strzelać) – 16 pkt. (2 ME)
Dragoni 1 x Dr (O) (Kozacy rejestrowi – średni dragoni) – 7 pkt. (0,5 ME)
Strzelcy 3 x Sh (F) (Kozacy rejestrowi zdolni do walki wręcz) – 18 pkt. (3 ME)
Wóz bojowy 1 x WWg. (O) (pojazd mogący strzelać na wszystkie strony) – 10 pkt. (2 ME)
Artyleria bez zaprzęgu 1 x Art. (O) (Średnie działa) – 15 pkt. (2 ME)
Drugie Dowództwo
Generał (Lance) 1 x Ln (F) (husaria) – 31 pkt. (2 ME) (w składzie „regimentu husarii”)
Lance 3 x Ln (F) (husaria) – 33 pkt. (3 ME)
Spahisi 5 x Si (I) (szlachta-pospolite ruszenie – najsłabsza kawaleria) – 25 pkt. (5 ME)
Pistolety 2 x Pi (I) (słaba jazda typu zachodniego – może strzelać) – 16 pkt. (2 ME)
Lekka jazda 2 x LH (S) (Tatarzy litewscy – najlepsza LH) – 14 pkt. (1 ME)
Lekka jazda 5 x LH (I) (polscy nieopancerzeni kozacy – słaba LH) – 20 pkt. (2,5 ME)
Dragoni 1 x Dr (O) (Kozacy rejestrowi – średni dragoni) – 7 pkt. (0,5 ME)
Strzelcy 2 x Sh (F) (Kozacy rejestrowi zdolni do walki wręcz) – 12 pkt. (2 ME)
Artyleria bez zaprzęgu 1 x Art. (O) (Średnie działa) – 15 pkt. (2 ME)
Wojska w tej armii zostały uszykowane w:
10 „regimentów jazdy” – w bardzo różnym składzie, od 2 do 5 elementów tego samego rodzaju konnicy (oznaczenie 2, 4, 5, 7 z Generałem i 10 w pierwszym dowództwie, oraz oznaczone 12, 13, 15 z Generałem, oraz 16 i 17 – w drugim dowództwie)
5 pojedynczych elementów (oznaczenie 1, 6, 8 w pierwszym dowództwie oraz 9 i 14 w drugim),
i 2 „regimenty piechoty” – strzelców Kozaków rejestrowych w pierwszym dowództwie (oznaczenie 3) i w drugim dowództwie mieszany regiment Kozaków rejestrowych (2 Sh i 1 Dr) (oznaczenie 11).
W sumie 30 elementów jazdy (9 husarii – w tym obaj generałowie, 9 kozaków-kawalerii, 4 jazdy cudzoziemskie i 11 lekkiej jazdy), 7 elementów piechoty (w tym 5 strzelców i 2 dragonów) 2 działa (średnie) i 1 Wóz bojowy.
Armia rokoszan (skład ustalony przez autora tekstu, który przegrał rzuty na agresję, w związku z czym został rokoszaninem) – koszt całej armii 349 pkt., ekwiwalent morale (ME) całej armii wynosi 39,5 pkt. Ta armia jest rozbita po stracie 20 ME. Pierwsze dowództwo (głównodowodzącego) ma 21,5 pkt. ME, więc będzie ono pokonane po stracie 7,5 ME. Drugie dowództwo ma 18 ME, więc będzie ono pokonane po stracie 6 ME.
Dowództwo z Głównodowodzącym
Generał (Lance) 1 x Ln (F) (husaria) – 31 pkt. (2 ME) (w składzie „regimentu husarii”)
Lance 6 x Ln (F) (husaria) – 66 pkt. (6 ME)
Spahisi 3 x Si (S) (petyhorcy – najlepsza kawaleria) – 30 pkt. (3 ME)
Spahisi 3 x Si (O) (polscy opancerzeni kozacy – średnia kawaleria) – 24 pkt. (3 ME)
Pistolety 2 x Pi (I) (słaba jazda typu zachodniego – może strzelać) – 16 pkt. (2 ME)
Lekka jazda 4 x LH (I) (polscy nieopancerzeni kozacy – słaba LH) – 16 pkt. (2 ME)
Lekka jazda 2 x LH (S) (Tatarzy litewscy – najlepsza LH) – 14 pkt. (1 ME)
Dragoni 1 x Dr (O) (Kozacy rejestrowi – średni dragoni) – 7 pkt. (0,5 ME)
Strzelcy 2 x Sh (F) (Kozacy rejestrowi zdolni do walki wręcz) – 12 pkt. (2 ME)
Drugie Dowództwo
Generał (Lance) 1 x Ln (F) (husaria) – 31 pkt. (2 ME) (w składzie „regimentu husarii”)
Lance 3 x Ln (F) (husaria) – 33 pkt. (3 ME)
Spahisi 3 x Si (O) (polscy opancerzeni kozacy – średnia kawaleria) – 24 pkt. (3 ME)
Lekka jazda 4 x LH (I) (polscy nieopancerzeni kozacy – słaba LH) – 16 pkt. (2 ME)
Strzelcy 2 x Sh (I) (słabi strzelcy/arkebuzerzy – piechota cudzoziemska) – 8 pkt. (2 ME)
Muszkieterzy 2 x Sh (O) (Średni strzelcy – piechota cudzoziemska) – 12 pkt. (2 ME)
Pikinierzy 1 x Pk (O) (Średnie piki – piechota cudzoziemska) – 4 pkt. (1 ME)
Obóz 1 x Bagaże (I) – 5 pkt. (3 ME)
Wojska w tej armii zostały uszykowane w:
10 „regimentów jazdy” – w większości po 3 elementy tego samego rodzaju konnicy (oznaczenie A, B, C, D z Generałem oraz E, F i G w pierwszym dowództwie oraz J, K z Generałem i L – w drugim dowództwie oznaczone)
i 2 „regimenty piechoty”: jeden Kozaków rejestrowych z 2 Sh – w pierwszym dowództwie (oznaczenie H) i drugi piechoty cudzoziemskiej z 4 Sh i 1 Pk w drugim dowództwie (oznaczenie I). (Kozacy rejestrowi – Dragoni byli dołączeni do regimentu jazdy cudzoziemskiej [oznaczone G]).
W sumie 32 elementy jazdy (11 husarii – w tym obaj generałowie, 9 kozaków-kawalerii, 2 jazdy cudzoziemskie i 10 lekkiej jazdy), 8 elementów piechoty (w tym 6 strzelców, 1 pikinier i 1 dragon) i 0 dział.
Armia królewska pod wieloma względami górowała nad rokoszanami (trudniejsze rozbicie, silniejsze (do pokonania) jedno z dowództw, więcej elementów w armii, dwukrotna przewaga w jeździe cudzoziemskiej i całkowita dominacja w broni „ciężkiej” – Art. i WWg, której rokoszanie nie posiadali). Rokoszanie mieli tylko o 2 elementy więcej husarii i posiadali piechotę cudzoziemską z 1 elementem pik, (której nie posiadała armia królewska).
PRZYGOTOWANIA DO BITWY
Teren bitwy zgodnie z mapką z „Guzów 5 VII 1607” Radomira F. Grabowskiego
Teren został wystawiony historycznie, w oparciu o mapkę z książki pana Radomira F. Grabowskiego „Guzów 5 VII 1607” wydawnictwa Inforteditions (pierwszej pozycji z serii „Pola Bitew” tego wydawnictwa) wydanej w 2005 r. Elementami terenu były trzy drogi, dwa tereny zabudowane (Orońsko na prawym skrzydle rokoszan i Guzów za plecami armii królewskiej) dwa lasy (jeden za centrum rokoszan i drugi obok Guzowa, na lewym skrzydle króla) i bagna na lewym skrzydle rokoszan. Strony, z których wchodziły armie, określił rzut na agresję ustalając, kto dowodzi jaką armią.
Rokoszanie, jako broniący się, mieli prawo umieścić swoje wojska do połowy pola, a królewscy nie bliżej niż 300 kroków od tej połowy. Na obu skrzydłach, zgodnie z przepisami pozostawiliśmy głębokie na 600 kroków od krótszych krawędzi strefy nieobsadzone wojskiem.
Ustawienie stron przed bitwą (rokoszanie po prawej, królewscy po lewej)
KRÓLEWSCY
Pierwsze dowództwo (głównodowodzącego) (prowadzone przez QR) stanęło od lewego skrzydła wystawiając kolejno: przy lesie pojedynczy element dragonów-Kozaków rejestrowych (1), w kolumnie na drodze z Guzowa do Orońska regiment z 2 elementami LJ (nieopancerzonych kozaków) (2) i regiment z 2 elementami strzelców (Kozacy rejestrowi) (3). Obok stanął regiment pospolitego ruszenia szlachty (4), na kolejnej drodze regiment nieopancerzonych kozaków (5), za nim wóz bojowy (6), a za wozem regiment husarii z dołączonym z boku Głównodowodzącym (7). Dalej pojedynczy element strzelców-Kozaków rejestrowych (8) obok artylerii (9), a za nimi regiment jazdy zachodniego autoramentu (10). Drugie dowództwo (prowadzone przez Dentona) zaczynało się od regimentu Kozaków rejestrowych (11) z dragonami w środku i strzelcami po bokach oraz stojącego z nim w jednej grupie i linii regimentu pospolitego ruszenia szlachty (13). Na końcu pierwszej linii osobno stanęła artyleria (14). W drugiej linii za Kozakami rejestrowymi stał regiment jazdy zachodniego autoramentu (12), a za częścią pospolitego ruszenia i artylerią regiment husarii z generałem (15). Za nimi stał regiment nieopancerzonych kozaków (16), a w czwartej linii regiment Litewskich Tatarów (17).
ROKOSZANIE
Tu również pierwsze dowództwo (głównodowodzącego) stanęło na lewym skrzydle (na wprost drugiego dowództwa króla) wystawiając kolejno: w pierwszym rzucie regiment petyhorców (A) w jednej linii z regimentem husarii (B). Za petyhorcami stanął regiment opancerzonych kozaków (C), a za husarią i nieco w tyle kolejny regiment husarii (D) z Głównodowodzącym w drugim szeregu. Trzecią linię stanowił stojący pod kątem w lewo regiment nieopancerzonych kozaków (E) z regimentem Litewskich Tatarów (F) w drugim szeregu. Dalej przed lasem stał nieco w tyle regiment jazdy zachodniego autoramentu z dragonami-Kozakami rejestrowymi na prawej flance (G) i na samym końcu tego dowództwa regiment Kozaków rejestrowych – strzelców (H). Drugie dowództwo zaczynało się przed skrzyżowaniem dróg od regimentu piechoty cudzoziemskiego autoramentu (I) przy czym strzelcy z arkebuzerami stali na lewo od pik, a z muszkietami na prawo. Dalej, nieco w tyle stał regiment opancerzonych kozaków (J). Następnie regiment husarii (K) z generałem w drugim szeregu, a za nim znów pod kątem, tym razem w prawo, regiment nieopancerzonych kozaków (L). Za lasem stał element bagaży wchodzący w skład drugiego dowództwa, jako że ono posiadało większą liczbę piechoty tej armii.
Jak widać armia królewska stanęła na całej linii dość głęboko (przynajmniej w dwóch rzutach) jednakże swoją piechotę i wojska asysty (Art. i WWg) rozrzuciła wzdłuż całego frontu. Rokoszanie swoją piechotę skupili w centrum (na styku obu dowództw, przed lasem) mieli jednak tam tylko jedną linię wojsk. Obie armie przyjęły najgłębsze uszykowanie (nawet do 4 rzutów) na obu skrzydłach skupiając tam całą jazdę narodowego autoramentu. Jednakże rokoszanie skupili 2/3 swojej jazdy (21 elementów na 32 w armii) w tym również 2/3 husarii i lepszą kawalerię (petyhorców) na lewym skrzydle w pierwszym dowództwie, gdy tymczasem jazda króla była w miarę równomiernie rozłożona na oba dowództwa. Wydaje się również, że armia króla, pomimo ograniczeń w ilości piechoty, wyraźnie liczyła na siłę ostrzału. Wskazuje na to użycie tylko strzelczej piechoty, wszystkich dostępnych w liście armii elementów cudzoziemskiej jazdy, która mogła strzelać, oraz artylerii i WWg, których rokoszanie w ogóle nie mieli. Te inwestycje spowodowały jednak, że ich jazda to w większości szlachta z pospolitego ruszenia (słaba kawaleria), a i husarii jest w armii króla o dwa elementy mniej niż u rokoszan.
I jeszcze jedna informacja dla tych, którzy zwrócą uwagę na sztandary walczących stron. Generałowie rokoszan mają sztandary królewskie (Zygmunta III i Jana Kazimierza) zaś generałowie królewscy mają sztandary chorągwi husarskich zaczerpnięte z obrazu Boguszewicza „Bitwa pod Kłuszynem” (czarno-biało-czerwony sztandar jest prawdopodobnie sztandarem inflanckim, a sztandar z czerwonym sercem na białym polu jest prawdopodobnie sztandarem z herbem Langen – podaję za QR). Stwierdziliśmy jednak, że ta niedokładność w sztandarach nie ma aż takiego znaczenia dla gry.
BITWA
Armia króla rusza do ataku
Jako atakująca pierwszy ruch wykonała armia królewska. Dzięki dużej ilości ruchów od razu można było zauważyć kawaleryjski charakter tej bitwy. Na pozycjach zostały tylko regimenty jazdy zachodniej (10 i 12) no i oczywiście artyleria (9 i 14). Na dodatek niektóre regimenty wykonały kilka ruchów (ruchy marszowe). W związku z tym, że wojska były rozstawiane przez zasłonę, a więc atakujący nie mógł dostosować swojego rozstawienia do ustawienia broniącego się (który bez zasłony pierwszy wystawia wszystkie swoje wojska), teraz po zobaczeniu przeciwnej armii spróbował zmienić swoje ustawienie, aby zwiększyć przewagi lub zapobiec zagrożeniom, które ujrzał. Na prawym skrzydle Denton, widząc w pierwszej linii rokoszan jeden z oddziałów husarii (B) postanowił wyprowadzić do pierwszej linii swych wojsk również swoją husarię z Generałem (15), wzmacniając w ten sposób zagrożone pospolite ruszenie z pierwszej linii (13). Nie było to jednak takie proste. W końcu jednak kołując całą grupą z pierwszej linii złożoną z dwóch regimentów: pieszych Kozaków rejestrowych (11) i szlachty (13) oraz blokując pole ostrzału artylerii (14), przez którą przeszła husaria (15), udało się częściowo to zrobić. Miał również na tyle punktów ruchu, że aż 4-ma ruchami wyciągnął od razu do pierwszej linii swoich nieopancerzonych kozaków (16). Podciągnął też do przodu swoich Tatarów (17). Na lewym skrzydle QR również mając przed sobą w pierwszej linii husarię rokoszan wysunął do przodu po drodze WWg (6) (przechodząc przez nieopancerzonych kozaków – 5), podsuwając do niego pojedynczych strzelców (8). Swoją husarię z Głównodowodzącym (7) przesunął w kolumnie do swojego regimentu pospolitaków (4), a regiment nieopancerzonych kozaków (2) oderwał od strzelców (3) i rzucił po drodze w kierunku Orońska.
Straty
Król:
I dow. – 0 elem. (0 ME/7,5 ME do zał.)
II dow. – 0 elem. (0 ME/7 ME do zał.)
Armia – 0 elem. (0 ME/21 ME do rozbicia)
Rokoszanie:
I dow. – 0 elem. (0 ME/7,5 ME do zał.)
II dow. – 0 elem. (0 ME/6 ME do zał.)
Armia – 0 elem. (0 ME/20 ME do rozbicia)
Pierwszy ruch rokoszan
Rokoszanie też na szczęście mają dużo punktów ruchu. Widząc więc potęgę armii królewskiej i licząc na wykorzystanie faktu, że jest ona zajęta manewrami nie czekają bezczynnie na atak wroga, lecz ruszają na niego prawie wszystkimi siłami. Na lewym skrzydle husaria i petyhorcy (A i B) oraz stojący za nim drugi regiment husarii z Głównodowodzącym (D) ruszają do przodu na pospolite ruszenie z armii króla (13). Zaś opancerzeni kozacy (C) wraz z nieopancerzonymi i Tatarami (E i F) ruszając w przód i w lewo rozszerzają front rokoszan. Kawaleria cudzoziemska rokoszan (G) pozostaje przy lesie natomiast regiment strzelców (H) rusza w przód, żeby przejąć na siebie (na razie nieskuteczny) ostrzał artylerii króla (9), który dla zachodniej jazdy jest bardzo groźny. Również drugie dowództwo rusza całe na wroga. Wszystkie 3 regimenty jazdy (J, K i L) posuwają się w przód (tak jak stoją, w związku z tym regiment nieopancerzonych kozaków L rusza w kierunku prawej flanki), a regiment piechoty cudzoziemskiej kołuje w prawo, kierując się w stronę potężnego WWg na drodze.
Straty
Król:
I dow. – 0 elem. (0 ME/7,5 ME do zał.)
II dow. – 0 elem. (0 ME/7 ME do zał.)
Armia – 0 elem. (0 ME/21 ME do rozbicia)
Rokoszanie:
I dow. – 0 elem. (0 ME/7,5 ME do zał.)
II dow. – 0 elem. (0 ME/6 ME do zał.)
Armia – 0 elem. (0 ME/20 ME do rozbicia)
Królewscy ruszają do ataku
Na prawym skrzydle króla dochodzi do pierwszych walk. Nie chcąc dopuścić do szarży rokoszan (w której husaria będzie skuteczniejsza) pospolite ruszenie (13) rusza do śmiałej szarży na pierwszy oddział husarii (B) zostawiając w tyle złączoną do tej pory z nimi piechotę Kozaków rejestrowych (11). Szarżuje również królewska husaria z Generałem (15). Generał (z czarno-biało-czerwonym sztandarem) uderza na husarię, a reszta oddziału na petyhorców (A). Wymiana ciosów jest dość ciekawa i wręcz zaskakująca. Husaria rokoszan (B) przegrywa dwie walki (z Generałem króla na husarii i z pospolitakami (13), w tym drugim wypadku tracąc element!!!) i wygrywa jedną. Natomiast husaria króla (poza Generałem walczącym z husarią) pomimo szarży, w której najłatwiej jej zabić wroga, przegrywa obie walki z petyhorcami (A) przy czym w jednej również ona traci element.
Tymczasem na lewym skrzydle husaria króla z Głównodowodzącym (7) łączy się w grupę z pospolitym ruszeniem (4), które rozwija się w miejscu w linię. WWg zbiera natomiast krwawe żniwo eliminując ostrzałem jeden element opancerzonych kozaków (J). Ogólny wynik tych pierwszych walk jest więc korzystny dla armii króla.
Straty
Król:
I dow. – 0 elem. (0 ME/7,5 ME do zał.)
II dow. – 1 elem. (1 ME/7 ME do zał.)
Armia – 1 elem. (1 ME/21 ME do rozbicia)
Rokoszanie:
I dow. – 1 elem. (1 ME/7,5 ME do zał.)
II dow. – 1 elem. (1 ME/6 ME do zał.)
Armia – 2 elem. (2 ME/20 ME do rozbicia)
Po walce husarii i pospolitaków króla (15 i 13) z husarią i petyhorcami rokoszan (A i B). Widok z lewego skrzydła rokoszan. Na pierwszym planie petyhorcy (A) i wyeliminowany element husarii króla (15)
Ta sama walka co wyżej. Widok od centrum w kierunku lewego skrzydła rokoszan. Na pierwszym planie pospolite ruszenie (13) i wyeliminowany element husarii rokoszan (B). Widać też sztandary generałów obu stron. Po lewej u rokoszan sztandar królewski Zygmunta III po prawej w głębi czarno-biało-czerwony sztandar u generała króla (prawdopodobnie sztandar chorągwi husarskiej)
Druga runda rokoszan. Wielka szarża husarii. Widok po walkach
Pomimo poniesionych strat rokoszanie prą do walki. Na prawym skrzydle nieopancerzeni kozacy (L) podjeżdżają i ostrzeliwują (na razie bez efektu) nieopancerzonych kozaków króla (2) na drodze, a regiment cudzoziemskiej piechoty (I) rusza w przód i eliminuje ostrzałem pojedynczych strzelców (8). Na lewym skrzydle opancerzeni kozacy (C) kierują się na nieopancerzonych kozaków króla (16), zatrzymując się jednak poza zasięgiem ich ostrzału. Zaś na obu skrzydłach prawie cała husaria rokoszan (B, D z Głównodowodzącym i K z drugim Generałem) rusza to szarży, głównie na królewskich pospolitaków. W tej wielkiej szarży nie bierze udziału jedynie jeden element husarii (z regimentu D). Dodatkowo, na lewym skrzydle, jako zachodzący, przyłącza się do tego ataku regiment Kozaków rejestrowych (H), pomagając w walce elementowi Głównodowodzącego rokoszan.
Na prawym skrzydle uderzenie husarii nie jest najszczęśliwsze. Jedynie generał wygrywa walkę i eliminuje jeden element pospolitaków (4). Niestety krótkim pościgiem nie dochodzi do piechoty na drodze (3). Pozostałe dwie walki z pospolitym ruszeniem (4) husaria rokoszan (K) przegrywa, a w ostatniej walce z husarią króla (7) nawet traci element. Na dodatek wygrana królewskich jest tak duża, że ich element pędząc za pokonanymi wysuwa się daleko w przód.
Zupełnie inaczej wygląda szarża na lewym skrzydle. Tam 5 elementów husarii (w tym Głównodowodzący) z dwóch regimentów (B i D) dokonują rzezi pospolitaków wybijając 5 elementów czyli cały regiment (nomen omen 13). Na dodatek trzem z czterech elementów, które wygrały walki, udało się utrzymać jedną linię po szarży. Jedynie w walce z Generałem wroga rokoszanom nie udaje się wygrać. Jednakże remis powoduje, że na początku następnej tury ten generał królewskiej armii będzie w walce, a zatem dowodzenie tym dowództwem będzie znacznie utrudnione. Tymczasem to dowództwo znalazło się nagle prawie o krok od załamania!
Straty
Król:
I dow. – 2 elem. (2 ME/7,5 ME do zał.)
II dow. – 6 elem. (6 ME/7 ME do zał.)
Armia – 8 elem. (8 ME/21 ME do rozbicia)
Rokoszanie:
I dow. – 1 elem. (1 ME/7,5 ME do zał.)
II dow. – 2 elem. (2 ME/6 ME do zał.)
Armia – 3 elem. (3 ME/20 ME do rozbicia)
Pogrom pospolitaków króla (13) w starciu z husarią rokoszan (D). Widok od centrum w kierunku lewego skrzydła rokoszan. Na pierwszym planie Głównodowodzący rokoszan i pomagający mu w walce jako zachodzący, regiment Kozaków rejestrowych (H), którego szyk został zmieszany ostrzałem królewskiej artylerii (9) przed walką. Nie przeszkodziło im to jednak dzielnie wesprzeć swojego generała w wyeliminowaniu aż dwóch elementów pospolitego ruszenia. Dalej widać linię husarii (D) za pokonanymi pospolitakami (13), a w głębi generała króla w zwarciu z husarią rokoszan (B) zachodzonego przez petyhorców (A)
Ta sama walka co wyżej
Widok z centrum na lewe skrzydło królewskiej armii. Widać wyeliminowany przez regiment cudzoziemskiej piechoty (I) element Kozaków rejestrowych (8). Za nim WWg a jeszcze dalej wyeliminowany element husarii rokoszan (K)
Trzeci ruch armii królewskiej. Widok po walkach
QR wyrzuca tylko jeden dobry rzut na ruchy. W związku z tym, że chce wykorzystać niepowodzenie szarży husarii rokoszan na prawym skrzydle ten dobry rzut przydziela swojemu dowództwu. Denton dostaje drugi słaby rzut, co w połączeniu z faktem, że jego generał jest w walce w zwarciu przed ruchami powoduje, że faktycznie to dowództwo nie ma ruchów.
Na lewym skrzydle QR próbuje wykorzystać niepowodzenie szarży rokoszan. Jego pospolite ruszenie (4) szarżuje odważnie na dwa elementy husarii rokoszan (K), atakując jeden również od boku. Husaria z Głównodowodzącym rozwija się w miejscu w linię, szykując się do szarży na samotnego Generała rokoszan lub na ich husarie w przypadku porażki pospolitaków. Samotnego Generała rokoszan zachodzą od tyłu Dragoni króla (1). Dwa elementy husarii królewskiej, które wyskoczyły do przodu po poprzedniej walce szarżują teraz na pojedynczy element opancerzonych kozaków rokoszan (J), WWg rusza w przód po drodze, plując ogniem, a regiment jazdy cudzoziemskiej (10) rusza w kierunku nieosłanianej flanki regimentu cudzoziemskiej piechoty (I). Ostrzał w tej turze powoduje odwrót nieopancerzonych kozaków króla (2), zmieszanie szyków piechoty cudzoziemskiej, ale przede wszystkim eliminuje generała rokoszan, który pada pod zdradzieckim ostrzałem w plecy.
Pospolite ruszenie (4) zostaje pokonane przez husarię rokoszan (K). Szkoda tylko że dopiero teraz tak dobrze im poszło. W ruchu przeciwnika husaria tylko odpycha wroga nie zabijając go. Niemniej trzeba przyznać, że wykazali się dzielnością, bo przy ataku z boku przynajmniej jeden ich element mógł być łatwo stracony. Starcie dwóch elementów królewskiej husarii (7) z elementem opancerzonych kozaków (J) jest nierozstrzygnięte.
Straty
Król:
I dow. – 2 elem. (2 ME/7,5 ME do zał.)
II dow. – 6 elem. (6 ME/7 ME do zał.)
Armia – 8 elem. (8 ME/21 ME do rozbicia)
Rokoszanie:
I dow. – 1 elem. (1 ME/7,5 ME do zał.)
II dow. – 3 elem. (4 ME/6 ME do zał.)
Armia – 4 elem. (5 ME/20 ME do rozbicia)
Widok w kierunku centrum z prawego skrzydła wojsk królewskich. Widać wyeliminowany właśnie ostrzałem dragonów element Generała drugiego dowództwa rokoszan (z królewskim sztandarem Jana Kazimierza). W głębi po prawej widać Głównodowodzącego sił królewskich z herbem Langen na sztandarze
Trzeci ruch rokoszan. Trwa wielkie stracie kawaleryjskie
Rokoszanie rzucają na ruchy 3 i 4. Prawe skrzydło, gdzie nie mają już generała, dostaje 4, bo dzięki temu będzie chociaż w stanie wykonać dwa ruchy. W związku z tym dodają do walki z królewską husarią drugi element opancerzonych kozaków (J), który staje w pozycji zachodzącej po prawej, a regiment nieopancerzonych kozaków (L) kołuje zajeżdżając strzelców (3) i dragonów (1) Kozaków rejestrowych przy lesie. Ich ostrzał nie przynosi jednak efektów. Jeśli chodzi o walki na tym skrzydle to dalej toczą się one ze zmiennym szczęściem. Udaje się jednak wyeliminować jeden z elementów pospolitego ruszenia (4). Jeden z dwóch ostatnich elementów husarii rokoszan na tym skrzydle (K), który tego dokonał, wpada jednak w pościgu w sam środek linii królewskiej husarii (7) i w następnym ruchu będzie tam miał ciężką walkę.
Na lewym skrzydle pomimo mniejszej liczby punktów ruchu ruszają szarże rokoszan. Petyhorcy (A) całym oddziałem ruszają na element królewskiej husarii stojący na przedzie dwuelementowej kolumny. Tylny element tej kolumny atakuje jeden element husarii rokoszan (D). Dzięki temu manewrowi petyhorcy wyjątkowo wygrywając jednym punktem mogą zniszczyć husarię, z którą walczą, i stojący za nią drugi element, który odwrócił się do szarży w bok. Pozostałe dwa elementy tego samego regimentu husarii wyprowadzają szarżę w bok regimentu Kozaków rejestrowych (11), doprowadzając do walki z jednym elementem strzelców. Zaś Głównodowodzący uderza w bok elementu z generałem królewskim prawego skrzydła, który cały czas toczy walkę od frontu z husarią rokoszan (B). Ten atak również może dać przy minimalnej przewadze wyeliminowanie królewskiego generała.
Szarże na królewską husarię wychodzą znakomicie. Pada królewski generał prawego skrzydła i jego ostatnie dwa elementy husarii. Kozacy rejestrowi natomiast nadspodziewanie dobrze dają sobie radę i remisują z szarżującą ich husarią rokoszan, choć przed rzutami stosunek sił wynosił 3 do 1 na korzyść husarii. Mimo tego drobnego niepowodzenia lewe skrzydło armii królewskiej właśnie się załamało, ze sporą nadwyżką, i w następnym ruchu rozpocznie odwrót.
Straty
Król:
I dow. – 3 elem. (3 ME/7,5 ME do zał.)
II dow. – 9 elem. (10 ME/7 ME do zał.)
Armia – 12 elem. (13 ME/21 ME do rozbicia)
Rokoszanie:
I dow. – 1 elem. (1 ME/7,5 ME do zał.)
II dow. – 3 elem. (4 ME/6 ME do zał.)
Armia – 4 elem. (5 ME/20 ME do rozbicia)
Sukces husarii rokoszan na prawym skrzydle. Zwycięski element, który wyeliminował element pospolitego ruszenia, jest już w zwarciu z linią husarii królewskiej (7)
Ta sama sytuacja co wcześniej widziana od strony lasu. W perspektywie widok na całą armię królewską
Widok od strony centrum na wynik szarży husarii rokoszan na lewym skrzydle, która doprowadziła do załamania prawego skrzydła armii królewskiej
To samo starcie co wyżej widziane od strony lewego skrzydła rokoszan
Bitwa zbliża się do końca. Czwarty ruch armii królewskiej, w którym załamane dowództwo z prawego skrzydła rozpoczyna odwrót (pościg sporej części jazdy rokoszan za uciekającymi wojskami, który rozpoczął się w tej turze nie jest jeszcze widoczny na tym zdjęciu)
Czwarty ruch armii królewskiej to pierwszy ruch tej strony, który zaczyna z załamanym dowództwem na lewym skrzydle. W związku z tym należy w tym ruchu uspokajać wojska załamanego dowództwa, aby nie rozpoczęły ucieczki. Bez generała jest to jednak trudne. W związku z tym Denton uspokaja tylko strzelców Kozaków rejestrowych (11) walczących z husarią rokoszan i regiment cudzoziemskiej jazdy (12), wydając na to w sumie aż 5 punktów ruchu. Reszta jego dowództwa tzn. pozostałe dwa elementy regimentu Kozaków rejestrowych (11) (tj. drudzy strzelcy i dragoni), nieopancerzeni kozacy (16) i Litewscy Tatarzy (17) rzuca się do ucieczki. Artyleria (14) jest od razu zdejmowana nie została bowiem uspokojona, a bez zaprzęgów nie może uciekać. Pierwszym ruchem ucieczki wybiega również za pole bitwy (i jest liczony do strat) jeden z elementów Tatarów (17).
W pogoń za uciekającym wrogiem musi zgodnie z przepisami ruszyć jazda rokoszan. Okazuje się, że zobowiązane do pościgu są dwa elementy husarii (D), Głównodowodzący, petyhorcy (A) oraz opancerzeni kozacy (C) (ruch tych wojsk nie został uwieczniony na powyższym zdjęciu i będzie widoczny dopiero na następnym).
Mimo tego, że lepszy rzut na ruchy dostał Denton, aby mógł zatrzymać jakieś wojska, QR z trzema punktami na ruchy dla prawego skrzydła świetnie daje sobie radę. Rozwija kolumnę husarii (7), aby zaatakować drugi element opancerzonych kozaków (J). Atakuje z boku husarię rokoszan (K) walczącą z pospolitym ruszeniem (4) i podciąga jazdę cudzoziemską (10), aby ostrzelała regiment cudzoziemskiej piechoty (I).
Ostrzał cudzoziemskiej jazdy (10) okazuje się bardzo skuteczny. Regiment cudzoziemskiej piechoty (I) traci element arkebuzerów. Walki również nie wychodzą rokoszanom w tym ruchu. Jedyny sukces odnosi husaria lewego skrzydła, której udaje się zabić zatrzymanych strzelców Kozaków rejestrowych. Na prawym skrzydle nieznaczny sukces odnosi tylko husaria rokoszan wałcząca z husarią króla (7). Mimo walki z trzema elementami wygrywa walkę i odpycha wroga, wbijając się w jego grupę. Pozostałe walki zupełnie im nie wychodzą. Rokoszanie tracą element husarii (K) i dwa elementy opancerzonych kozaków (J). To oznacza, że i kolejny ruch będzie pierwszym ruchem strony z załamanym dowództwem. Tym razem jednak będzie to dowództwo rokoszan z prawego skrzydła!
Od tego momentu trudno już właściwie mówić o toczeniu bitwy, przynajmniej w sposób zorganizowany. Następuje bowiem wielki chaos kawaleryjskiego starcia.
Obie armie w połowie będą uciekać, a w drugiej połowie gonić uciekających! Główna uwaga będzie natomiast skupiona na zatrzymaniu zarówno uciekających, jak i ścigających.
Straty
Król:
I dow. – 3 elem. (3 ME/7,5 ME do zał.)
II dow. – 12 elem. (13,5 ME/7 ME do zał.)
Armia – 15 elem. (16,5 ME/21 ME do rozbicia)
Rokoszanie:
I dow. – 1 elem. (1 ME/7,5 ME do zał.)
II dow. – 7 elem. (8 ME/6 ME do zał.)
Armia – 8 elem. (9 ME/20 ME do rozbicia)
Widok od strony prawego skrzydła rokoszan. Na pierwszym planie dwie królewskie husarie, które właśnie wyeliminowały dwa elementy opancerzonych kozaków rokoszan. W tle widać pozostałe pole walki
Widok od strony centrum w kierunku lewego skrzydła armii królewskiej. Na pierwszym planie jazda cudzoziemska (10), która ostrzałem wyeliminowała element arkebuzerów (I) rokoszan
Dwa elementy pospolitego ruszenia (4), które właśnie wyeliminowały przedostatni element husarii rokoszan na prawym skrzydle (K). Dalej widać królewskich Kozaków rejestrowych (1 i 3) i nieopancerzonych kozaków (2) oraz rozwiniętych w linię nieopancerzonych kozaków rokoszan (L)
Ucieczki i pościgi
Choć teoretycznie była to tura rokoszan, armia ta właściwie nie wykonała ruchów. Dowództwo lewego skrzydła właśnie się załamało. Na dodatek bez generała uspokoić i zatrzymać w tym dowództwie przed ucieczką cokolwiek było rokoszanom równie trudno co w poprzednim ruchu armii królewskiej. Udało się to jedynie z grupą dwóch muszkieterów z regimentu cudzoziemskiego (I). Do ucieczki rzucili się arkebuzerzy i piki z tego regimentu, husaria (K), która tak dzielnie dotąd walczyła, i cały regiment nieopancerzonych kozaków (L).
W pogoń za nimi z pierwszego dowództwa królewskiego ruszyła jazda zachodnia (10), cała husaria z Głównodowodzącym (7), nieopancerzeni kozacy (2) i resztki pospolitego ruszenia (4). W pierwszym ruchu pościg dopadł i wyeliminował ostatni element husarii rokoszan z drugiego dowództwa.
Na lewym skrzydle tylko jeden punkt ruchu został wykorzystany na faktyczne ruchy. Ruchem tym husaria (D) zaatakowała z boku drugi regiment cudzoziemskiej jazdy (12). Szarżę tę jednak husarze przegrali pomimo tego, że walczyli z elementem załamanego dowództwa. Reszta punktów poszła na zatrzymanie pościgu dwóch elementów husarii i Głównodowodzącego. Niezatrzymani petyhorcy (A) oraz opancerzeni kozacy (C) ścigali dalej uciekających z drugiego dowództwa armii królewskiej, które poniosło kolejną stratę, gdyż pole bitwy opuścił drugi element ich Tatarów (17).
Straty
Król:
I dow. – 3 elem. (3 ME/7,5 ME do zał.)
II dow. – 13 elem. (14 ME/7 ME do zał.)
Armia – 16 elem. (17 ME/21 ME do rozbicia)
Rokoszanie:
I dow. – 1 elem. (1 ME/7,5 ME do zał.)
II dow. – 8 elem. (9 ME/6 ME do zał.)
Armia – 9 elem. (10 ME/20 ME do rozbicia)
Pościg królewskich dopadł uciekających rokoszan z prawego skrzydła
Kolejne ucieczki i pościgi
Piąta tura armii królewskiej to podobnie jak w poprzednim ruchu głównie ucieczki oraz pościgi i próby ich powstrzymania. Denton nie ma możliwości powstrzymania ucieczki swoich wojsk, bo pościg jest zbyt blisko. Za pole bitwy ucieka więc regiment nieopancerzonych kozaków (16) i dragoni Kozaków rejestrowych (11). W tej sytuacji rozbicie całej armii królewskiej jest już niebezpiecznie blisko. Nie mogąc zatrzymać uciekających, drugie dowództwo próbuje walczyć i rzuca drugi element jazdy cudzoziemskiej (12) jako zachodzący do trwającej już walki z pojedynczym elementem husarii rokoszan (D). Walka wychodzi tak dobrze, że husaria pada! Dowództwo królewskie na lewym skrzydle zatrzymuje tylko w pościgu element Głównodowodzącego. Nieopancerzeni kozacy (5) i jazda cudzoziemska (10) wstrzymują chwilowo pościg, bo znaleźli się w pobliżu uspokojonego wroga – muszkieterów z cudzoziemskiego regimentu (I). Reszta jazdy królewskiej tego dowództwa kontynuuje pościg i w dwóch wypadkach dopada uciekinierów dobijając w walce pikinierów i arkebuzerów cudzoziemskiego regimentu (I).
Straty
Król:
I dow. – 3 elem. (3 ME/7,5 ME do zał.)
II dow. – 19 elem. (17 ME/7 ME do zał.)
Armia – 22 elem. (20 ME/21 ME do rozbicia)
Rokoszanie:
I dow. – 2 elem. (2 ME/7,5 ME do zał.)
II dow. – 10 elem. (11 ME/6 ME do zał.)
Armia – 12 elem. (13 ME/20 ME do rozbicia)
Uciekająca piechota rokoszan została dopadnięta tuż przed zbawczym lasem
Choć ich dowództwo załamane ucieka, cudzoziemska jazda dzielnie walczy eliminując husarię rokoszan
Koniec bitwy
Ostatni ruch w bitwie przypadł w udziale rokoszanom. Wynik na ruchy maksymalny na obu kościach (dwie szóstki)! W uciekającym drugim dowództwie na prawym skrzydle udaje się więc zatrzymać część uciekinierów. Resztki tego dowództwa nadal uciekają, ale żaden element nie wyszedł poza pole walki.
Na lewym skrzydle rokoszan za plac boju wychodzi element strzelców Kozaków rejestrowych króla (11) co powoduje, że armia królewska osiąga poziom „rozbita”. W ferworze walki jednak nikt tego nie zauważa i zamiast poświęcić wszystkie punkty na zatrzymanie swoich ścigających wojsk rokoszanie zatrzymują tylko dwa elementy petyhorców (A). Pozostałe dwa punkty wydają zaś na kolejne ataki. Głównodowodzący wraz z drugim elementem husarii (D) wyprowadza atak w bok dzielnego regimentu cudzoziemskiej jazdy (12), a cudzoziemska jazda rokoszan wspierana przez dragonów (G) rusza ku flance drugiego regimentu cudzoziemskiej jazdy (10).
Z powodu niezatrzymania pościgu, za pole walki wyjeżdżają dwa elementy opancerzonych kozaków (C) rokoszan. Ich strata nie jest jednak liczona ani do załamania dowództwa ani rozbicia tej armii.
Ostrzał przynosi kolejną stratę rokoszanom. Od ognia regimentu cudzoziemskiej jazdy (10) pada element muszkieterów (I). W walce Głównodowodzący rokoszan bierze jednak krwawy odwet eliminując oba elementy regimentu cudzoziemskiej jazdy (12).
W ten sposób rozbicie armii królewskiej zostaje ostatecznie przypieczętowane. Z jej drugiego dowództwa na placu boju nie pozostał ani jeden element!
Rokoszanie wygrywają bitwę.
Straty
Król:
I dow. – 3 elem. (3 ME/7,5 ME do zał.)
II dow. – 22 elem. (20 ME/7 ME do zał.)
Armia – 25 elem. (23 ME/21 ME do rozbicia)
Rokoszanie:
I dow. – 2 elem. (2 ME/7,5 ME do zał.)
II dow. – 11 elem. (12 ME/6 ME do zał.)
Armia – 13 elem. (14 ME/20 ME do rozbicia)
Armia królewska straciła w sumie 25 elementów, w tym generała drugiego dowództwa. W walce padło 16 elementów, z czego 13 w drugim dowództwie, a 9 elementów uciekło. Z wystawionych 9 elementów husarii (w tym dwa elementy generałów) pozostało im 5 elementów (w tym Głównodowodzący). W walce stracili 4 elementy husarii, z czego 3 wyeliminowali im petyhorcy i tylko generał padł w walce z husarią rokoszan. Ich husaria wyeliminowała 6 elementów, z czego 3 w czasie pościgu. Husaria króla wyeliminowała również tylko 1 element husarii rokoszan. Aż 3 elementy husarii rokoszan (z czego jeden w pościgu) wyeliminowało pospolite ruszenie. Również ostrzał, na który zapewne tak liczyła armia króla, przyniósł spory efekt. Wyeliminował w sumie 4 elementy, z czego aż 3 z drugiego dowództwa rokoszan przed jego załamaniem. Można więc powiedzieć, że bardzo przyczynił się do załamania tego dowództwa. Należy zwłaszcza podkreślić, że od ostrzału padł generał rokoszan. Warto jednak zauważyć, że artyleria tym razem nie spowodowała żadnych strat.
Rokoszanie stracili w sumie 13 elementów, w tym również generała drugiego dowództwa. Żaden ich element nie uciekł poza pole walki, trzy zostały jednak zabite w trakcie ucieczki załamanego dowództwa. Dwa elementy wybiegły poza pole bitwy w pościgu za uciekającym wrogiem, ich jednak nie liczy się do strat. Oba dowództwa rokoszan mają jeszcze elementy na polu bitwy, jednakże z drugiego dowództwa pozostały już tylko marne resztki (5 z 16 elementów). Z wystawionych 11 elementów husarii (w tym dwa elementy generałów) pozostało im, podobnie jak królowi, 5 elementów (w tym Głównodowodzący). W walce rokoszanie stracili 6 elementów husarii, w tym jeden w trakcie ucieczki załamanego dowództwa. Co ciekawe, aż 3 elementy husarii rokoszan wyeliminowało pospolite ruszenie króla (w tym 1 element w pościgu). Pospolitacy ponieśli jednak również największe straty, tracąc 7 z 9 wystawionych elementów, przy czym wszystkie ich elementy padły w walce z husarią rokoszan. Ostrzał rokoszan wyeliminował tylko 1 element.
Swój sukces rokoszanie zawdzięczają pierwszemu dowództwu i wchodzącej w jego skład husarii, która w walce wyeliminowała 10 z 13 elementów wrogiego dowództwa, z którym walczyła, w tym generała drugiego dowództwa królewskiego. Zresztą z pozostałych trzech wyeliminowanych elementów dwa również pokonała husaria rokoszan. A zatem na łączną liczbę 16 elementów królewskich, które padły w walce, aż 12 (czyli 3/4!!!) wyeliminowała husaria rokoszan. Warto też dodać, że element Głównodowodzącego rokoszan sam wyeliminował 4 elementy i walnie przyczynił się do wyeliminowania wrogiego generała. Z pozostałych czterech wyeliminowanych elementów królewskich 3 pokonali petyhorcy, a jeden (ostrzałem) piechota cudzoziemska.
Ostatni sukces armii królewskiej. Od salwy jazdy cudzoziemskiej (10) pada element muszkieterów z regimentu cudzoziemskiej piechoty (I)
Autor: Greebo
Zdjęcia: Greebo
Opublikowano 04.08.2011 r.
| « poprzednia | następna » |
|---|
Poprawiony: czwartek, 04 sierpnia 2011 21:53