[GBoA] Gaugamela 331 p.n.e. – Raleen vs RyTo, 22.07.2012

  • Drukuj

Bitwa pod Gaugamelą (331 r. p.n.e.) to największa bitwa stoczona przez Aleksandra Macedońskiego z Persami. Przesądziła ona o klęsce Króla Królów Dariusza. Była to już trzecia wielka porażka Persów po Graniku (334 p.n.e.) i Issos (333 p.n.e.). Liczebność armii perskiej miała wielokrotnie przewyższać siły Macedończyków. Podawane są różne liczby, nawet powyżej 200 tysięcy żołnierzy. Armia macedońska szacowana jest na niecałe 50 tys. W armii perskiej główną rolę odegrać miała tym razem kawaleria, w tym zwłaszcza ciężka jazda z Baktrii (katafrakci). Dariusz ściągnął także na pole bitwy Scytów i Partów. Wielkie nadzieje pokładano w rydwanach, które stanęły w pierwszej linii, przed głównym szykiem armii perskiej. Ponadto w jej składzie znalazły się słonie i pojedyncze oddziały z Indii. Dobra piechota perska była nieliczna. Po smutnych doświadczeniach wcześniejszych bitew władca perski zdawał już sobie sprawę, że nie jest ona w stanie dotrzymać pola Macedończykom. Wyjątkiem byli Nieśmiertelni oraz najemni hoplici greccy, którzy stanowili jedyne naprawdę wartościowe jednostki piesze. Inna sprawa, że znaczna część piechoty perskiej została utracona w dotychczasowych kampaniach.

Bitwę rozstrzygnął atak ciężkiej jazdy macedońskiej pod wodzą Aleksandra na perskie centrum, które nie wytrzymało naporu Macedończyków. Uderzenie nastąpiło wtedy, gdy Persowie zaczęli rozciągać swoje siły, by łatwiej im było oskrzydlić Macedończyków. Gdy w ich szyku między lewym skrzydłem a centrum powstała luka, klinem jazdy uderzył w nią Aleksander. Po panicznej ucieczce lewego skrzydła, zaatakowane zostało centrum. W tym samym czasie Persowie rzucili do ataku swoje prawe skrzydło i Macedończycy stojący na lewym skrzydle przeżywali ciężkie chwile. Widząc to, w dalszej fazie bitwy Aleksander zawrócił swoje oddziały i zamiast ścigać rozbitego wroga uderzył na tyły prawego skrzydła perskiego, co doprowadziło do jego ucieczki. Z istotnych kwestii dot. taktyki, należy wspomnieć o zastosowaniu przez Aleksandra szyku skośnego. Ostatecznie w wyniku bitwy armia perska miała stracić 50 000 żołnierzy. Straty Macedończyków szacowane są na około 4000 żołnierzy.

Jest to jeden z największych scenariuszy w GBoA (spośród scenariuszy zawartych w podstawowym rulebooku bez wątpienia największy), przy tym stosunkowo wyrównany jeśli chodzi o szanse na zwycięstwo i dający obu stronom duże możliwości. Naprzeciw siebie stają dwie zupełnie różne armie. Znakomicie dowodzona, ale wielokrotnie mniejsza od przeciwnika armia macedońska i potężna, mająca wielu dowódców, ale słabo dowodzona armia perska. Również typy jednostek, którymi dysponują obie armie są bardzo zróżnicowane i zupełnie odmienne od tego co posiada przeciwnik. Jeśli chodzi o Persów, wystarczy wspomnieć, że ich armia jest w przytłaczającej większości armią konną.

Macedończycy – RyTo, Persowie – Raleen.

Perskie lewe skrzydło i lewa część centrum przed bitwą. W pierwszej linii Scytowie i rydwany, bliżej centrum słonie. Druga linia to jazda, w większości ciężcy katafrakci z Baktrii, między nimi lżejsze jednostki. Bliżej centrum, w okolicach stanowiska Dariusza, zajęła miejsce gwardia konna i elitarne jednostki Nieśmiertelnych, wzmocnione greckimi najemnymi hoplitami. Trzecią linię tworzą łucznicy i lekka piechota prowincjonalna

Perskie prawe skrzydło i prawa część centrum przed bitwą. Z przodu wysunięte miejsce przed szykiem zajęły rydwany, mniej liczne na tym skrzydle. Trzon sił stanowi lekka jazda (wśród niej warto wyróżnić elitarne jednostki Partów), jednak znalazły się tu także 4 jednostki ciężkiej jazdy. Z tyłu, bliżej centrum, lekka piechota prowincjonalna i procarze, zaś na prawo od niej kontyngent hinduski i łucznicy

Centrum armii macedońskiej przed bitwą. Z tyłu, za szykiem wojsk tabory (biały żeton). Trzon centrum stanowi falanga macedońska. Na prawo od niej elitarne oddziały hypaspistów i hetajrowie, na lewo zaczyna się linia ciężkiej jazdy tessalskiej. W drugiej linii za falangą piechota grecka (hoplici) osłaniana przez peltastów

Po serii posunięć armia perska przybliżyła się do pozycji macedońskich. Oddziały Aleksandra stoją tymczasem niemal w bezruchu, oczekując na przeciwnika. Słabe dowodzenie perskie daje się we znaki i utrudnia szybkie posuwanie się dużych formacji naprzód, z kolei wchodzenie do bitwy częściami byłoby dla Persów ze wszech miar niekorzystne

Persowie ostrożnie manewrują na lewym skrzydle. Sprzed stanowiska dowodzenia Dariusza zostają odesłane ku lewemu skrzydłu (znajdującemu się naprzeciw hetajrów Aleksandra) słonie. Baktryjska ciężka jazda powoli posuwa się do przodu, formując linię. Za nią ustawiają się słonie i rydwany. Na flance staną wkrótce Scytowie. Lekka jazda perska w trakcie przegrupowań. Tymczasem Macedończycy manewrują swoim centrum, wysuwając do przodu znajdującą się tu falangę i tworząc w szyku swego rodzaju wybrzuszenie

Persowie posunęli się naprzód, wysuwając do przodu na skrajnym lewym skrzydle Scytów. Widząc to Macedończycy przesuwają ku swojemu skrajnemu prawemu skrzydłu całą elitarną ciężką jazdę (hetajrów). Stąd mają już blisko do linii Scytów. Pozostałe oddziały macedońskie przygotowują się na odparcie szarży katafraktów, tworząc podwójny szyk

Manewr hetajrów Aleksandra na prawym skrzydle macedońskim, który wzbudził przestrach w perskich szeregach

Wysunięte centrum utworzone przez falangę i greckich hoplitów

Manewry prawego skrzydła perskiego. Dowodzący tutaj Mazeus podciąga stojące z tyłu oddziały piechoty i łuczników. Naprzeciw jazdy tessalskiej Persowie ugrupowali swoją ciężką jazdę. W drugiej linii szykują się rydwany, zaś perska lekka kawaleria, wyjątkowo licznie tutaj występująca i niekiedy bardzo dobra jakościowo (Partowie), manewruje by zająć miejsce na skrajnym prawym skrzydle

Również w centrum trwa powolne podciąganie drugiej linii. W tyle zostały elitarne jednostki armii perskiej i trochę jazdy (w tym dwie jednostki indyjskie). Tuż przy krawędzi planszy zostają jedynie procarze i lekka piechota prowincjonalna, z uwagi na ich nikłą wartość bojową i ogromne problemy z dowodzeniem, jakie cierpi armia perska

W obawie przed atakiem hetajrów Scytowie cofają się. Persowie przygotowują się do odparcia jazdy Aleksandra, wyrównując linię katafraktów i obracając rydwany na lewo, by w razie przełamania przez Macedończyków pierwszej linii móc wyprowadzić kontruderzenie. Dalej trwa przegrupowanie armii perskiej. Do przodu podciągnięci zostają stojący w trzecim rzucie lewego skrzydła łucznicy

Prawe skrzydło uformowane zajęło pozycję i powolutku posuwa się do przodu. Centrum również wyrównuje szyk, jednak kilka jednostek nadal pozostaje w tyle. Niestety, wodzowie perscy muszą przegrupowywać je pojedynczo. Chwilowe odstąpienie przez Macedończyków od manewru oskrzydlającego hetajrami pozwoli dokończyć przegrupowanie centrum

Macedończycy ruszają do przodu. W centrum posuwa się falanga, na skrzydłach lżejsze jednostki. Hetajrowie i prodromoi przerzucani są ku centrum, by tam wyjść przez lukę, chwilowo utworzoną w szyku falangi, i przeprowadzić tędy uderzenie. Odsłania to jednak prawe skrzydło macedońskie

Persowie rozpoczynają atak na odsłonięte prawe skrzydło macedońskie po odejściu hetajrów. Natarcie wykonują katafrakci. W pierwszym ataku straty Macedończyków są minimalne, zniszczone zostają głównie najlżejsze jednostki harcowników (w tym Agrianie), którzy nie mają szans w starciu z ciężko opancerzoną jazdą perską. Bliżej centrum Macedończycy zastawili się lansjerami, tak by wroga jazda nie wyszła na tyły ich szyku

Tymczasem w centrum Persowie szykują się na spodziewany atak hetajrów. Jedna z jednostek rydwanów oraz lekka kawaleria stojące w samym środku zostają pośpiesznie wycofane na tyły. Jazda i rydwany zostają obrócone ku centrum, a linia elitarnych jednostek w miarę możliwości wyrównana

Jazda macedońska naciera, ale tylko kilkoma jednostkami, rozbijając lekką kawalerię perską i lansjerów. W porównaniu ze spodziewanym potężnym uderzeniem, prowadzonym przez samego Aleksandra, atak Macedończyków wypadł dość skromnie. Po udanej akcji Macedończycy wycofują się ku swoim szykom, korzystając ze zdolności dowódczych Aleksandra

Nacierający na lewym skrzydle perskim katafrakci zostają rozbici, a przynajmniej ci z nich, którzy najbardziej oderwali się od szyku reszty armii. Macedończycy reorganizują część rozbitych jednostek i łatają wyrwy w swoim szyku

Początek kolejnej tury. Linia macedońska wygląda na w miarę zwartą. Perskiej ciężkiej jazdy, która poprzednio prowadziła ataki, w większości nie widać

Persowie postanawiają poszukać słabych punktów w szyku macedońskim i znajdują je. O ile peltaści i niemal cała piechota jest w stanie wytrzymać frontalny atak katafraktów, o tyle harcownicy, za sprawą ich luźnego szyku, mają z tym problemy, nawet jeśli są to elitarne jednostki Agrian. Również lekka jazda macedońska i lansjerzy nie są w stanie dotrzymać pola ciężkim katafraktom, którzy mają w stosunku do nich Attack Superiority

Po rozbiciu harcowników ciężkiej kawalerii udało się wyjść na flankę jednej z jednostek hypaspistów. Zaatakowana z flanki zostaje rozbita. W podobny sposób ciężka jazda perska zachodzi z flanki i rozbija stojących opodal peltastów. W wyniku serii posunięć rozbita zostaje również kolejna jednostka hypaspistów, pilnująca boku i tyłów falangi. Jednostka ta nie wytrzymała testu TQ przy wykonywaniu obrotu w stosunku do zachodzącej ją z flanki ciężkiej jazdy i od razu cała poszła w rozsypkę. W ten sposób ciężka jazda perska przerwała szyk i znalazła się na tyłach falangi macedońskiej. Natarcie prowadzą tutaj katafrakci oraz ciężka jazda z Suzy, nieopancerzona tak silnie, ale dzięki temu bardziej zwrotna. W centrum udało się przeprowadzić uderzenie rydwanów na stojących między szykami falangi hetajrów. Najpierw związała ich od frontu lekka jazda perska, a potem, gdy znaleźli się w jej strefie kontroli i nie mogli wycofać, od boku uderzają na nich rydwany, które mają Attack Superiority na wszystkie jednostki kawalerii. Dzięki temu, że wcześniej udało się je odpowiednio rozpędzić, podczas ataku nie wykonują testu TQ i nie ponoszą żadnych strat z tytułu szarży, z kolei przeciwnik musi wykonać taki test z dodatkowym modyfikatorem +1, z uwagi na strach jaki wzbudzają w jego oddziałach rozpędzone rydwany

Przełomowy moment bitwy, bowiem poza rozerwaniem szyku prawego skrzydła macedońskiego, innej jednostce rydwanów udaje się rozbić stojących w lewej części macedońskiego centrum hoplitów. W zamierzeniu gracza perskiego rozpędzona jednostka rydwanów miała przejechać przez szyk greckiej piechoty, po czym zniszczyć znajdujących się za jej plecami uciekających hetajrów, przy okazji dezorganizując szyk hoplitów. Hoplitom nie udało się jednak przejść testu na przepuszczenie rydwanów przez swoje szyki, w związku z tym musieli przyjąć walkę. Jej wynik okazał się dla nich druzgocący, ponieważ przeszli w stan ucieczki. Uciekając zniszczyli stojącą za nimi jednostkę rozbitych hetajrów, jednak, co najistotniejsze, w szyku macedońskim powstała kolejna wyrwa, którą gracz perski zdołał wykorzystać do rozbicia kolejnej, stojącej obok dwuheksowej jednostki

Macedończycy kontratakują na swoim prawym skrzydle, rozbijając szereg perskich jednostek. Jednak nie wystarcza im sił na zniszczenie wszystkich wysuniętych oddziałów ciężkiej jazdy perskiej. Poszarpany szyk nie da się już uporządkować na tyle by skutecznie bronić się przed kolejnym uderzeniem baktryjskich katafraktów, których wiele jednostek pozostało jeszcze nietkniętych i czeka by wejść do walki

W kolejnym posunięciu Macedończyków zniszczone zostają dwie jednostki perskich rydwanów, które odniosły tak znaczne sukcesy, atakując hetajrów i greckich hoplitów. Widząc, że bitwa weszła w decydującą fazę i nie ma czasu do stracenia Macedończycy rzucają do ataku ciężką jazdę tessalską swojego lewego skrzydła. W pierwszym impecie udaje jej się rozbić dwie ze stojących naprzeciw jednostek lekkiej jazdy perskiej, jednak do zwarcia z ciężką jazdą perską prawego skrzydła nie dochodzi

W końcowej fazie bitwy, korzystając z zamętu i rozczłonkowania sił obu stron, macedoński dowódca centrum rusza w środek wrogich pozycji, by wyzwać na osobisty pojedynek i zabić jednego z perskich satrapów stojących opodal. Temu, mimo stosunkowo niewielkich szans na sukces, udaje się wygrać walkę i zadać Macedończykowi ranę

W jego ślady idzie Aleksander, który własnoręcznie zamierza uśmiercić kolejnego perskiego satrapę. Jednak wynik walki jest remisowy

Wypad Aleksandra kończy się dla niego fatalnie. Zostaje osaczony przez perskie oddziały i wzięty do niewoli przez katafraktów. W tym momencie, po zranionym Kraterosie, Macedończykom pozostał już tylko jako jedyny aktywny wódz dowódca ich lewego skrzydła – Parmenion. Po uzyskaniu momentum przez jednego w wodzów perskich Parmenion próbuje przejąć inicjatywę (trump), co mu się nie udaje. Dzięki temu przez resztę etapu armia macedońska traci dowodzenie. Wodzowie perscy kolejno wykonują swoje ruchy, po których wielu z nich uzyskuje momentum. Obecnie mogą działać nieniepokojeni przez przechwyty wodzów macedońskich

Atak na prawym skrzydle perskim na wysunięte oddziały ciężkiej jazdy tessalskiej. Zostają one łatwo oflankowane, do tego w centrum Persom udaje się wypuścić na nie rydwany, atakujące z rozpędu, z wykorzystaniem Attack Superiority

Rozbita bądź zniszczona zostaje większość jednostek prawego skrzydła macedońskiego. Persowie zbierają też własne, rozbite wcześniej oddziały, uciekające ku dolnej krawędzi planszy. W zdecydowanej większości reorganizacja przebiegła z powodzeniem, co dla wyniku bitwy nie miało już większego znaczenia. Tym bardziej, że gdyby bitwa była kontynuowana, w kolejnej turze, wobec braku Aleksandra i jego fazy elitarnej inicjatywy, jako pierwsi wykonywaliby posunięcie wodzowie perscy, co nieuchronnie doprowadziłoby do zniszczenia wielu dalszych jednostek macedońskich. Przekroczenie przez Macedończyków progu załamania armii (dodajmy, że znaczne) zakończyło bitwę wraz z końcem tej tury

Bitwa zakończyła się zdecydowanym zwycięstwem armii perskiej. Straty Macedończyków przekroczyły na koniec ostatniej tury 200 punktów (przy progu załamania wynoszącym 150). Straty perskie wyniosły 41 punktów (przy progu załamania 175). Rozstrzygające było rozerwanie szyku i wyjście na tyły jednej z falang prawego skrzydła macedońskiego. W centrum wielkie spustoszenie przyniósł atak jednej z jednostek rydwanów, która rozbiła falangę greckich hoplitów, co doprowadziło do powstania kolejnej wyrwy w szyku macedońskim, w którą następnie wdarły się dalsze jednostki perskie. Wydaje się jednak, że duże znaczenie dla ostatecznego zwycięstwa Persów miało wcześniejsze przesunięcie ciężkiej jazdy macedońskiej (hetajrów) z prawego skrzydła ku centrum, co zapoczątkowało perski atak i stworzyło dogodne do niego warunki. Atakując z centrum jazda macedońska ostatecznie bardzo niewiele osiągnęła, za to poprzez swoje odejście odsłoniła własne jednostki prawego skrzydła (w tym zwłaszcza lekkie oddziały harcowników), które naraziła na atak stojącego już wówczas niedaleko przeciwnika. Atak na wodzów przeciwnika mógł przynieść sukces, gdyby macedońscy wodzowie, w tym zwłaszcza Aleksander, mogli wykonać kilka posunięć pod rząd i po ataku odejść dalej, tak by nie mogli zostać osaczeni przez perską kawalerię. Tak się nie stało i Aleksander został wyeliminowany. To przyspieszyło klęskę Macedończyków, jednak nie było przesądzające dla końcowego wyniku bitwy, która rozstrzygnęła się wcześniej. Odnośnie całego raportu, należy dodać, że właściwą bitwę poprzedziły długie, pracowicie przeprowadzane manewry armii perskiej, stopniowo podchodzącej i zmniejszającej dystans do przeciwnika oraz ustawiającej szyki. Cały czas trzeba się było przy tym rozglądać, tak by gracz macedoński nie uderzył przedwcześnie i nie zaskoczył armii w trakcie posuwania się do przodu. By nie wydłużać i tak obszernego raportu, te wstępne manewry ukazane zostały w formie skrótowej.

Autor: Raleen
Zdjęcia: Raleen

Opublikowano 24.07.2012 r.

Poprawiony: środa, 25 lipca 2012 18:41