Informacje o książce
Autor: Henryk Stańczyk
Wydawca: Napoleon V
Rok wydania: 2014
Stron: 436
Wymiary: 24,2 x 17 x 3 cm
Oprawa: twarda
ISBN: 978-83-7889-126-0

Recenzja
Niedawno trafiła w moje ręce książka „Walec wojny w południowej Polsce 1944-1945” autorstwa prof. Henryka Stańczyka. Publikacja została wydana w formacie B5 z porządną, twardą okładką, wpływającą na wagę książki. Strony oprócz sklejenia zostały także zszyte – to wyznacznik dobrej jakości edytorskiej.

Po zajrzeniu do środka pierwszą rzeczą, na jaką zwróciłem uwagę, jest bardzo duża liczba map, co w dzisiejszych czasach na rynku wydawniczym nie jest rzeczą częstą (wystarczy porównać np. książki z serii „Historyczne Bitwy” pod egidą Wydawnictwa MON w latach 80-tych a obecne wersje Bellony). W większości mapy są czytelne i umieszczone w odpowiednim fragmencie publikacji, część z nich przekracza podstawowy format strony, w związku z czym są składane. Nie ustrzeżono się niestety drobnych błędów, szczególnie na tym cierpią mapy okolic obecnych województw śląskiego i małopolskiego, gdzie u źródeł Warty wpisano Lubliniec zamiast Zawiercie. Nota bene drugi Lubliniec też występuje na mapie, w dobrej lokalizacji. Zamieniono także wzajemnie położenie Będzina i Katowic.

Skupiając się na meritum, autor wyszedł ze słusznego założenia, że opisanie zmagań niemiecko-radzieckich w południowej Polsce winno zostać dokonane w sposób kompleksowy, poczynając od ofensywy z lata 1944 roku. Nie poświęcono temu fragmentowi zbyt dużo miejsca, ale bez szkody dla wartości całej publikacji. Pokuszono się nawet o zakreślenie problematyki wsparcia wojsk radzieckich przez polskich partyzantów i stosunek zwykłych żołnierzy do partyzantów (pozytywny), w odróżnieniu od represji z rąk idących za frontem oddziałów NKWD.

Co istotne dla czytelnika, który z geografią południowej Polski nie ma zbyt dużo wspólnego, prof. Henryk Stańczyk dokładnie nakreślił granice geograficzne opisywanego rejonu, jego charakterystykę fizyczną oraz położenie głównych miast – przedmiotów walk, co razem z załączonymi mapami stanowi kompletne źródło wiedzy na ten temat.

Przed rozpoczęciem opisu walk autor dokonał dogłębnej analizy planów sztabowych obu stron, a także położenia oddziałów na froncie i ich wzajemnego podporządkowania. Zmiany w tymże każdorazowo zostały zasygnalizowane w publikacji, często z podaniem ich przyczyny.

W kolejnych rozdziałach opisano przebieg walk na każdym z odcinków frontu z osobna, z podziałem na działania armii, korpusów, dywizji, a nawet samodzielnych brygad i oddziałów wydzielonych (np. rajd na Częstochowę). Autor więcej miejsca poświęca wojskom radzieckim. Działania sił niemieckich ograniczają się w zasadzie do opisu prób przeciwdziałania włamaniom. Nie jest to podejście nieprawidłowe, skoro Niemcy tylko reagowali na zagrożenia swoimi bardzo skromnymi siłami.

Dość dokładnie przedstawione zostały walki w ramach tzw. bitwy kieleckiej zimą 1945 roku, co zasługuje na pochwałę z uwagi na fakt, iż była to w zasadzie jedyna poważna bitwa pancerna z tego okresu w południowej Polsce. Autor pokusił się także o odmitologizowanie niektórych zagadnień. W szczególności rzekomy genialny manewr radziecki, mający na celu ochronę Krakowa przed zniszczeniem okazuje się zwykłą powojenną propagandą. Autor przywołuje liczne dane, w tym dotyczące planów strategicznych oraz posłanego na Kraków ciężkiego uzbrojenia i lotnictwa, sugerujące planowane przez radzieckie dowództwo ciężkie walki miejskie w Krakowie, bez pardonu – zgodnie ze zwykłą taktyką armii radzieckiej w tym okresie.

Książka została napisana przystępnym językiem. Publikacja stanowi spójną całość, a poszczególne zagadnienia zostały wyłożone w sposób analityczny. Co ważne, stanowi oryginalny ona polski utwór, a nie jest kolejnym tłumaczeniem pracy zachodniego historyka, jak to najczęściej bywa ostatnio na rynku wydawniczym. Błędów merytorycznych, poza wskazanym wcześniej problemem z mapą, nie znalazłem. W samej publikacji stwierdziłem ledwie kilka literówek.

Mogę zatem z całą pewnością polecić książkę „Walec wojny w południowej Polsce 1944-1945” autorstwa Henryka Stańczyka każdej osobie, która chce poszerzyć swoją wiedzę na temat walk radziecko-niemieckich w latach 1944-45 na terenie południowej Polski.

Autor: Przemysław Sobusik

Opublikowano 20.08.2014 r.

Poprawiony: środa, 20 sierpnia 2014 18:09