Edukacja wojskowa Napoleona

  • Drukuj

Informacje o książce
Autor: Jean Colin
Tłumaczenie: Andrzej Szymański
Wydawca: Napoleon V
Rok wydania: 2013
Stron: 291
Wymiary: 24 x 17 x 2,8 cm
Oprawa: twarda
ISBN: 978-83-7889-120-8

Recenzja
Edukacja wojskowa Napoleona – książka, której tytuł jest w pewnym sensie mylący. Zasiadając do lektury nie należy spodziewać się biograficznego opisu lat nauki, jakie przyszły Cesarz Francuzów spędził w szkołach wojskowych czy też w trakcie swojego pierwszego przydziału do jednostki artylerii. Temu zagadnieniu autor poświęca niewiele miejsca. Natomiast zasadniczym celem, jaki chce osiągnąć, jest przedstawienie podstaw w zakresie taktyki i strategii, jakimi dysponował Napoleon w czasach, gdy podejmował naukę, a w oparciu o tą wiedzę udowodnić, iż jego militarny geniusz polegał na przełamaniu obowiązujących w tym względzie prawideł i standardów.

Książka tym samym podzielona została na dwie zasadnicze części. Pierwszą z nich zajmuje zestawienie i analiza prac teoretyków i praktyków wojskowości uznawanych za autorytety w czasach przed Rewolucją Francuską. Autor przytacza i analizuje ich dokonania na polach bitew oraz założenia teoretyczne, jakie opublikowali w swoich książkach. Przedstawione zagadnienia dotyczą wszystkich aspektów działań militarnych, zarówno strategicznych – ruchów wielkich zgrupowań wojsk, kwestii logistyki, zaopatrzenia i spójności armii, jak też spraw związanych z taktyką na polu bitwy – analiza szyków batalionów, ich ustawień, czy też zasady użycia artylerii. Autor daje nam tym samym pełen obraz teoretycznej wiedzy militarnej, jaka była dostępna w tamtym okresie.

Jest to punktem wyjścia do omówienia ewolucji podejścia Napoleona do tych zagadnień. W drugiej części swojej książki Colin zadaje pytania – jaki ta wiedza miała wpływ na jego podejście do taktyki, jaką ewolucję przeszło jego myślenie w tym względzie, kiedy odstąpił od obowiązującej zasady „wojny bez bitew”, od „linii i pozycji” na rzecz korzyści jakie daje manewr i koncentracja sił w wybranym miejscu.

Odpowiedzi na te pytania poznajemy po analizie trzech epizodów z wczesnego etapu kariery Napoleona – tłumienia buntu na Korsyce, oblężenia Tulonu oraz jego działań jako generała artylerii w Armii Włoch. Autor przedstawia liczne dowody na wpływ, jaki miał Bonaparte na decyzje podejmowane podczas oblężenia Tulonu, którego zdobycie było wyłącznie zasługą zaproponowanej i zastosowanej przez niego taktyki, oraz działania Armii Włoch, gdzie po raz pierwszy mamy do czynienia z zastosowanymi w skali strategicznej koncepcjami Napoleona dotyczącymi sprawnej organizacji przemarszów wielkich jednostek, które umiejętnie koncentrował w wyznaczonym przez siebie miejscu i czasie. To ta sama taktyka, którą w pełnej krasie będzie można obserwować za kilka lat na polach bitew całej Europy.

Warto też zwrócić uwagę na inny typ edukacji Napoleona, który można znaleźć między wierszami tej książki. Chodzi mianowicie o edukację polityczną. Przy okazji opisów działań Napoleona na Korsyce, pod Tulonem i we Włoszech widzimy jak bezwzględnie i umiejętnie zaczyna wykorzystywać swoją rosnącą pozycję i koneksje wśród „przedstawicieli ludu”, aby forsować swoje pomysły i realizować cele – zarówno te militarne, ale też te służące jego karierze wojskowej, a w przyszłości politycznej. Obszerny fragment książki stanowi Aneks, zawierający liczne przykłady analiz, dyspozycji, zarządzeń i rozkazów wydanych w omawianym okresie, stanowiący trzecią część dzieła Colina. Tłumaczenia pism tam zawartych są bardzo ciekawym przykładem formy, w jakiej w tamtych czasach tworzono tego typu dokumenty. Można się też przekonać, z jaką precyzją i przenikliwością sam Napoleon wydawał dyspozycje dla przemarszów swoich wojsk. Całość zamyka rozdział z mapami przedstawiającymi tereny omawianych działań. Tutaj można mieć jedynie zarzut co do ich czytelności.

Książka wydana została bardzo ładnie, w twardej oprawie, z pięknym obrazem młodego Napoleona w okopach Tulonu na okładce. Nie mam żadnych zastrzeżeń do tłumaczenia i redakcji tekstu. Nie znalazłem też w nim żadnych literówek. Jedynym, czego mi zabrakło, jest jakaś notka o autorze, w której zawarto by kilka podstawowych informacji, kim był i w jakich czasach pisał. Jego postać nie jest powszechnie znana, zwłaszcza wśród osób sporadycznie sięgających po pozycje dotyczące tej epoki, dlatego sądzę, że tego rodzaju informacja byłaby cenna. Wyjaśniłaby też specyficzny język, z jakim mamy miejscami do czynienia podczas lektury.

Publikacja ta będzie bez wątpienia cenną pozycją w biblioteczce każdego miłośnika epoki napoleońskiej. Porusza bardzo ciekawy aspekt życiorysu Napoleona, rzadko spotykany u innych autorów.

Autor: Jarek

Opublikowano 17.12.2013 r.

 

Poprawiony: wtorek, 17 grudnia 2013 13:24