Informacje o książce
Autor: Radosław Sikora
Wydawca: Erica
Seria: Chwała polskiego oręża
Rok wydania: 2015
Stron: 213
Wymiary: 23,7 x 16,8 x 2,3 cm
Oprawa: twarda
ISBN: 978-83-64185-90-8

Recenzja
Husaria w walce to kolejna już publikacja autorstwa Radosława Sikory dotycząca najsłynniejszej w dziejach formacji polskiej jazdy. Tym razem autor skupił się na analizie wszelkich czynników, które miały znaczenie w boju husarii w zależności od przeciwnika, z którym miała ona okazję walczyć. Zakres chronologiczny pracy skupia się na wiekach XVI-XVIII, czyli w zasadzie na całym okresie istnienia „skrzydlatej” konnicy. Przeciwników naszej jazdy autor dobierał pod względem typu, jednak jednym z najważniejszych czynników była baza źródłowa, świadcząca o intensywnej styczności husarii z daną formacją.

Radosław Sikora jest autorem kilku publikacji z zakresu historii wojskowości, poświęconych głównie husarii. Osobiście miałem okazję przeczytać jedynie pozycję Z dziejów husarii, która w moich oczach była raczej zbiorem różnych ciekawostek odnośnie wspomnianej formacji, zebranych w formie książeczki (tekst nie przekracza 100 stron). Najistotniejszym punktem owej pracy były dywagacje na temat kontrowersyjnych skrzydeł. Całość została opatrzona także w cytaty źródłowe.

Omawiana w niniejszej recenzji lektura została podzielona na rozdziały ze względu na rodzaj przeciwnika, z jakim stykali się husarze. Głównych rozdziałów jest kilka, a niektóre z nich dodatkowo dzielą się na podrozdziały. Zróżnicowanie objętościowe wśród nich jest zmienne i raczej podyktowane zostało możliwościami źródłowymi. Możemy wyszczególnić kilka najważniejszych fragmentów. Dotyczą one: odporności zbroi husarskiej, walk z deli junakami, rajtarami, muszkieterami, pikinierami, Kozakami oraz interakcję z artylerią. Przy tworzeniu każdego z rozdziałów autor wyszedł z założenia, że warto zaprezentować jak najbardziej urozmaicone wyniki starć. To znaczy takie, w których zarówno husaria pokonała przeciwnika, a także te, w których nie była po zwycięskiej stronie. Radosław Sikora ukazuje przy tym czytelnikowi niekiedy sytuacje precedensowe. Wszystkie omawiane sytuacje są poparte bardzo bogatą bazą źródłową, czasem skrzętnie analizowaną przez autora dzieła i konfrontowaną z innymi relacjami.

Nieco odmienny od reszty jest rozdział poświęcony analizie wytrzymałości zbroi husarskiej. Jednak nie jest on bezzasadnym wymysłem autora. Stanowi bardzo dobry wstęp przed wywodem dotyczącym konfrontacji z przeciwnikiem posługującym się krótką i długą bronią palną. Jednocześnie został on ujęty w bardzo ciekawy sposób, w którym czytelnik znajdzie opisy wytrzymałości różnych egzemplarzy zbroi husarskiej w zestawieniu z analizami energii kul wystrzeliwanych z różnych egzemplarzy broni palnej (krótkiej i długiej). Co może być też ważne, wspomniane analizy przeprowadzali eksperci z zagranicy – Sylvia Leever oraz Alan Williams. Radosław Sikora stara się pokazać, że wobec zbroi broń palna była w zasadzie nieefektywna, natomiast mogła się wykazać (lecz nie zawsze) pewną efektownością. Autor podaje bardzo ciekawe i dość liczne przykłady zatrzymania kul przez zbroję husarską. Ba! Kilka przykładów dotyczy także zatrzymania przez zbroję kuli armatniej! Jednocześnie Sikora ukazuje także przykłady odwrotne, gdy broń strzelecka okazywała się skuteczna.

Jak wspomniałem już wcześniej, przy opisywaniu w poszczególnych rozdziałach przeciwników husarii autor starał się ukazać jak najbardziej zróżnicowane spektrum wyników starć. W tym celu posługuje się on przykładami bitew z wieków XVI-XVIII, mniej lub bardziej znanymi. Autor niekiedy pokusił się o cytowanie źródeł w oryginale, jednak stara się je od razu tłumaczyć.

Od strony wydawniczej książka prezentuje się zacnie. Opatrzona została twardą oprawą, na której okładce umieszczono przyciągającą wzrok fotografię husarza (rekonstruktora) w pełnym rynsztunku i na koniu. Nie spotkałem się z błędami w treści publikacji. W pracy nie ma żadnego indeksu, jednak na niecałe 200 stron zasadniczego tekstu wydaje się to niepotrzebne. Po zakończeniu umieszczona została bibliografia. Warto podkreślić, że ponad 10 stron to źródła, co stanowi ponad połowę zawartości spisu.

Książkę Husaria w walce czyta się bardzo dobrze i szybko. Jest napisana przystępnym językiem, z duża liczbą wstawek tekstowych zawierających staropolszczyznę, co na pewno buduje klimat. Liczne odwołania do źródeł z epoki to chyba największy plus publikacji. W swoim dziele Radosław Sikora obala mity związane z upadkiem skrzydlatej jazdy, która miała zostać wyparta przez rozwój broni palnej. W poszczególnych rozdziałach autor zawsze stara się ukazać wieloaspektowość czynników, które spowodowały takie lub inne rezultaty. Polecam książkę Husaria w walce nie tylko miłośnikom husarii, lecz ogólnie wczesnonowożytnej wojskowości europejskiej.

Autor: Andrzej Zyśko

Opublikowano 11.11.2015 r.

Poprawiony: niedziela, 24 listopada 2019 08:47