Informacje o książce
Pełny tytuł: Kresy w czerwieni. Agresja Związku Sowieckiego na Polskę w 1939 roku
Autor: Czesław K. Grzelak
Wydawca: Neriton
Rok wydania: 1998
Stron: 590
Wymiary: 24,8 x 16,9 x 4 cm
Oprawa: twarda
ISBN: 83-86842-30-X

Recenzja
W roku 1998 wydawnictwo Neriton opublikowało niesłychanie cenną i ważną książkę p. Czesława K. Grzelaka pt. „Kresy w czerwieni”. Tytuł może nieco enigmatyczny i niekoniecznie pozwalający zorientować się w merytorycznej zawartości tej publikacji. A jest to pierwsza w Polsce tak obszerna i rzetelna monografia walk polsko-sowieckich we wrześniu 1939 r. Temat ten, z wiadomych względów, przez wiele lat nie mógł być przedmiotem badań naukowych, chyba że wśród pisarzy emigracyjnych, albo publikujących w tzw. „drugim obiegu”. Obecnie nie ma już takich przeszkód, ale opóźnienia w stanie badań nad tym zagadnieniem są znaczne.

Autor „Kresów…”, będąc rzetelnym historykiem, przebadał wszystkie dostępne obecnie źródła, ze szczególnym uwzględnieniem materiałów z odtajnionych już archiwów byłego ZSRR. Powstała w ten sposób bardzo dobra praca historyczna, o wysokich walorach poznawczych. Książka została podzielona na osiem rozdziałów. Pierwsze trzy przedstawiają podłoże i kontekst historyczno-militarny sowieckiej agresji, wspólne plany Niemiec i ZSRR wobec Polski, potencjał militarny stron konfliktu i stosunek sił. Cztery następne rozdziały to dokładne omówienie przebiegu zmagań polsko-sowieckich, z uwzględnieniem przygotowań do poszczególnych operacji i ewentualnych korekt wcześniejszych planów.

Ostatni, ósmy rozdział jest podsumowaniem. Autor przytacza i komentuje dane liczbowe dotyczące strat obu stron, zagarniętych jeńców i trofeów wojennych. Lektura książki p. Grzelaka nasuwa smutną refleksję, że wbrew pozorom, we wrześniu 1939 roku istniały dużo większe możliwości stawiania znaczącego oporu Armii Czerwonej, szczególnie w dużych ośrodkach miejskich. Tak się jednak nie stało, a dlaczego? – na to pytanie można sobie odpowiedzieć po lekturze książki.

Dodatkowym atutem „Kresów w czerwieni” są liczne tabele, schematy organizacyjne związków taktycznych oraz barwne i dość dokładne mapy. Niestety wartość tej publikacji obniżają liczne błędy korektorskie. Jest sporo „literówek”, pomyłek w numeracji związków taktycznych, zarówno w tekście zasadniczym, jak i na mapach. Część z nich została sprostowana w erracie (notabene bardzo długiej), ale i tak nie są to wszystkie.

Pomimo tych usterek książka Czesława K. Grzelaka jest pracą na tyle wartościową i nowatorską, że powinna znaleźć się w biblioteczce każdego zainteresowanego historią II wojny światowej. A dla tych, których pasjonują dzieje kampanii wrześniowej, jest to lektura obowiązkowa.

Recenzja pochodzi z czasopisma „Dragon Hobby” nr (8) 4/99.

Autor: Leszek Kozłowski

Opublikowano 20.05.2007 r.