Informacje o książce
Autorzy: Tadeusz Guz, Wojciech Lis, Ryszard Sobczuk
Wydawca: Werset
Rok wydania: 2010
Stron: 272
Wymiary: 24 x 17 x 1,5 cm
Oprawa: miękka
ISBN: 978-83-60133-67-5

Recenzja
Ponieważ walki w rejonie Tomaszowa w 1939 roku zawsze mnie interesowały, z zainteresowaniem sięgnąłem po książkę „Bitwy pod Tomaszowem Lubelskim w 1939 roku” napisaną przez wielu autorów, pod redakcją Tadeusza Guza, Wojciecha Lisa i Ryszarda Sobczuka. Książka liczy sobie 272 strony, w tym zawiera liczne zdjęcia i tabelki. Praca składa się z 12 rozdziałów.

Pierwszy rozdział, autorstwa Tadeusza Guza, „Filozoficzny kontekst II wojny światowej” całkowicie mnie zaskoczył swoją treścią. Myślę, że niewiele z niego zrozumiałem i jego związek z tematyką książki wydaje się, delikatnie mówiąc, luźny. Drugi rozdział, autorstwa Wojciecha Lisa, „Sytuacja polityczno-społeczna w Europie w przededniu II wojny światowej” krótko opisuje okres międzywojenny na starym kontynencie. Trzeci, krótki rozdział, napisany przez Władysława Ważniewskiego, pt. „Polityczno-społeczne uwarunkowania bitew pod Tomaszowem Lubelskim na tle kampanii wrześniowej 1939” opisuje ogólne tło kampanii, w tym wkroczenie Armii Czerwonej. Kolejny rozdział książki, autorstwa Wiesława Jana Wysockiego, „Koncepcja działań obronnych Naczelnego Wodza w kampanii wrześniowej 1939 r.” przedstawia dylematy dowództwa dotyczące możliwości obrony kraju. Autor w miarę wyczerpująco opisuje sytuację polityczną i militarną Polski, przedstawiając kruchość planu obrony przy braku pomocy państw zachodnich. Piąty rozdział, napisany przez Wojciecha Dziedzica, nosi tytuł „Armia Kraków i Armia Lublin w pierwszej bitwie tomaszowskiej. Kalendarium oraz wybrane aspekty działań i próba oceny”. Opisano w nim dzień po dniu (od 16 września) pierwszą bitwę o Tomaszów, skupiając się na Warszawskiej Brygadzie Pancerno-Motorowej. Treść rozdziału potwierdza moją wcześniejszą wiedzę i nic do niej nie dodaje. W szóstym rozdziale, opracowanym przez Zygmunta Kubraka, „Działania 6 Dywizji Piechoty na południowym skrzydle pierwszej bitwy pod Tomaszowem Lubelskim” dowiemy się o składzie i działaniach dywizji. Ciekawostka, że w przypadku działań toczonych w drugiej połowie września autor podaje także relacje niemieckie, co dopełnia obrazu całości wydarzeń.

Siódmy rozdział, autorstwa Jerzego Izdebskiego, „Generał Tadeusz Ludwik Piskor – dowódca pierwszej bitwy pod Tomaszowem Lubelskim” skupia się na życiorysie generała. Muszę przyznać, że zebrane wiadomości, ukazując dokonania całego życia Piskora, robią wrażenie. Kolejny rozdział pt. „Druga bitwa pod Tomaszowem Lubelskim (22-27.09.39)” Marcina Palucha należy do ciekawszych w książce. Autor krytykuje dowódcę zgrupowania gen. Dęba-Biernackiego, zresztą słusznie, następnie mamy porównanie sił obu stron i opis samych działań. Jedyna uwaga może być taka, że w tak krótkim tekście użyto zbyt wielu skrótów. Kolejny, dziewiąty rozdział pt. „Druga bitwa pod Tomaszowem Lubelskim. Wybrane zagadnienia”, Ryszarda Tłuczka krótko omawia przebieg bitwy. Rozdział dziesiąty, Andrzeja Olejko, pt. „Pluton Lotniczy Warszawskiej Brygady Pancerno-Motorowej w wojnie obronnej 1939 r. w źródłach ze szczególnym uwzględnieniem drugiej bitwy tomaszowskiej” jest jednym z ciekawszych rozdziałów książki. Mówiąc szczerze, kiedyś mając tę książkę w rękach nie wiedziałem o jego istnieniu, dlatego teraz przeczytałem go z tym większym zaciekawieniem. Następny rozdział, autorstwa Adama Balickiego, „Bitwy tomaszowskie w kontekście działań militarnych polskiego Września. Próba oceny” bardzo krótko opisuje ogólne działania w kampanii wrześniowej. Ostatni rozdział Jana Bańbora „Bitwy pod Tomaszowem Lubelskim w świetle źródeł i dokumentów niemieckich. Przewodnik archiwalny” jest chyba najlepszym w całej publikacji. W rozdziale tym autor odsłania kulisy walk, które do tej pory były przed nami ukryte. Możemy się dowiedzieć o działaniach Niemców z ich punktu widzenia, a jest to wyjątkowo ciekawe.

Ogólnie rzecz biorąc, książka ta jest bardzo nierówna. Są w niej rozdziały ciekawe i takie, które niewiele wnoszą. Największym brakiem, jaki od razu rzuca się w oczy, są mapy (w ogóle ich nie ma), co w przypadku książki o tematyce militarnej jest dość istotne. Drugim mankamentem jest to, że krótkie rozdziały uniemożliwiły bardziej szczegółowe opisanie działań toczonych w rejonie Tomaszowa Lubelskiego. W efekcie tego obeznanemu z tematem czytelnikowi książka nie przynosi zbyt wiele informacji. Nie można jednak w tym przypadku winić za to autorów. Zbyt mało miejsca nie pozwoliło na szersze potraktowanie poszczególnych zagadnień. Mimo wszystko, choć z punktu widzenia osób interesujących się kampanią wrześniową książka nie zawiera zbyt wielu informacji, z pewnością zadowoli osoby nieposiadające żadnej albo prawie żadnej wiedzy o tej bitwie.

Autor: Jacek Domański

Opublikowano 16.01.2013 r.

Poprawiony: niedziela, 24 listopada 2019 08:55